رقابت تنش‌آلود ایران و عربستان در عراق

رای الیوم نوشت: با سفر هیئت عربستان سعودی به عراق، روابط سعودی عراقی با انعطاف بیشتری ادامه می‌یابد. علاوه بر اینکه چالش‌هایی در مقابل آن وجود خواهد داشت. صرفنظر از انگیزه‌های سیاست جدید عربستان در قبال عراق، این اقدام، گامی به جلو محسوب می‌شود.

به گزارش اعتدال؛ در ادامه این مطلب آمده است: مجامع سیاسی در عراق، هر یک نگاه متفاوتی به این موضوع دارند و برخی از آن‌ها این نزدیکی را محکوم می‌کنند. اما باید در نظر داشته باشیم که هر گونه توسعه‌ای در زمینه روابط منطقه ای، به نفع عراقی است که از مشکلات بزرگی رنج می‌برد و بدون کمک دوستان و همسایگانش توان حل آن‌ها را ندارد. از جمله مشکل برق، مشکل تروریسم که هنوز بقایای آن در در بیابان‌های عراق وجود دارد و مشکل بازسازی شهر‌های ویران شده که نیازمند همکاری‌های خارجی گسترده است.

استقرار عراق معطوف به استقرار مرز‌های آن و اعتدال سیاست منطقه‌ای اش در ضمن معادله توافقی است، که البته مساله آسانی برای سیاستمداران عراقی نیست.

اما حتمیت صلح و استقرار بر عراقی‌ها حکم می‌کند که حالت توازنی را در سیاست منطقه‌ای شان در قبال تمام دولت‌های همسایه ایجاد کرده و نگاه همه جانبه‌ای به روابط با این دولت‌های داشته باشند.

با این حال، عراقی‌ها نمی‌توانند حقوق خود را نادیده بگیرند. این حق ملت عراق است که به دلیل ارتکاب اقدامات تروریستی از سوی سعودی‌ها در سال‌های گذشته، خواستار غرامت از آن‌ها شوند. علاوه بر این، حق عراقی هاست که آزادی حجاج خود که بدون محاکمه در زندان‌های سعودی به سر می‌برند را بخواهند.

حکومت سعودی پس از تاریخ تلخی که در منابر نماز جمعه و خطابه‌های مساجد خود در مورد محکوم کردن مردم عراق به کفر داشتند، اکنون، به دنبال جلب دوستی عراقی‌ها هستند. قطع به یقین، حکومت سعودی می‌تواند با نشر فرهنگ برادری و همبستگی بین فرزندان اسلام و محاکمه کسانی که در قبال ملت عراق مرتکب جرم شدند، این جوّ تاریک و سیاه در روابط خود با عراق را تعدیل کنند.

حال، شرایط حکم می‌کند که خاندان سعودی صفحه دشمنی تاریخی خود با شیعیان عراق را بسته و صفحه تازه‌ای را در تعامل با ملت و دولت عراق بگشایند.

اما در زمانی که بغداد تاکید می‌کند در مورد بسیاری از پرونده‌ها جانب بی طرفی را رعایت می‌کند و ریاض تلاش می‌کند بر سیاست‌های عراق تاثیر بگذارد، به سختی بتوان گفت که عربستان این امکان را دارد تا از بازیگران اصلی در میدان عراق باشد. از این رو، ریاض چاره‌ای ندارد جز ترمیم روابط خود با ایران، چرا که عربستان بخواهد یا نخواهد، رابطه بین ایران و عراق مستحکم است و حتی اگر سعودی‌ها بتوانند بر برخی طرف‌های عراقی تاثیرگذار باشند، به این معنا نیست که توان کشاندن عراق به سمت آنچه خود می‌خواهند را دارند.

تردید‌های زیادی در مورد انگیزه‌های واقعی نزدیکی سعودی‌ها به عراق وجود دارد؛ بویژه آنکه این نزدیکی همزمان شده است با تلاش دولت ترامپ برای شدید کردن تحریم‌های ایران و بستن تمام منافذی که این کشور می‌تواند به کمک آن‌ها تنفس کرده و تحریم‌ها را دور بزند. همین عامل ریاض را بر آن می‌دارد تا از شرایطی که در آن، عراق برای تغییر سیاست خود در قبال ایران تحت فشار است، به نفع خود استفاده کند.

روایتی از مزاحمت عربستان برای ایران در بغداد

الجزیره نوشت: در 13 مارس 2019، یک هیئت سعودی به ریاست وزیر تجارت و اقتصاد عربستان، به بغداد رفت. به دشواری می توانیم زمان بندی این سفر که مصادف شد با آخرین روز سفر روحانی به عراق را نادیده بگیریم. باوجود آنکه مقام اکثر هیئت سعودی، اقتصادی بود، اما ثامر السبهان، سفیر عربستان در عراق نیز به آن ها پیوست.

در ادامه این مطلب آمده است: سفر هیئت سعودی با هدف کاستن از وابستگی عراق به ایران در زمینه تامین نیازهای برقی و فرآورده های نفتی، کالاهای کشاورزی و مواد اولیه، انجام شد، به این امید که موفقیت عربستان در این زمینه بتواند تحریمهای آمریکا علیه ایران را اثربخش کرده و تهران را از پول عراق که در مقابل کالاها و خدمات خود دریافت می کند، محروم کند.

با وجود تلاشهای ریاض برای تقویت حضور اقتصادی در عراق، اختلاف شدید سعودی با دیگر همسایگان عراق، سهمی برای این کشور باقی نمی گذارد.

به نظر می رسد رابطه با شخصیتهای سیاسی عراقی شیعه، مهمترین تلاشهای ریاض برای مقابله با ایران محسوب می شود و در همین رابطه، دیدار ثامر السبهان با حسین صدر، از علمای شیعه عراق در شهر کاظمیه بغداد، به منزله تقلیدی از سفر روحانی به کاظمین و زیارت مرقد امام موسی کاظم(ع) پیش از دیدار با مسئولان عراقی است.

مجموع اقدامات ریاض حکایت از آن دارد که استراتژی ریاض در عراق براساس ایجاد مزاحمت برای ایران و نفوذ سیاسی آن بویژه در بین شیعیان عراق استوار است. اما سعودیها از این مساله مهم غافلند که عملا کلیدهای وجود عربستان در عراق، در دست ایران است و این کشور توانسته است با برخورداری از نفوذ در عراق و سیطره بر ارکان امنیتی این کشور از طریق حشد الشعبی، طرحهای عربستان را با موانع بروکراسی مواجه کند، به نحوی که به شکست ان بینجامد.

پایان این رقابت عربستان با ایران در عراق مشخص نیست، اما واقعیتهای موجود نشان دهنده پیشتازی ایران در جریان نفوذ در عراق و ایجاد پایه های نفوذ قدرتمند در تمام بخش های دولتی است و همین موضوع، مأموریت ریاض را سخت می کند.

واقعیت امر آن است که پیش بینی ها در مورد عاقبت مقابله این دو کشور، به استراتژی عربستان در مورد بازگشت به عراق باز می گردد و اینکه آیا بالاخره سعودی ها متوجه اهمیت همسایه عربی خود شده و قصد دارند یک انعطاف راهبردی در قبال آن داشته باشند؟ یا اینگونه تلاشها برای نزدیکی به عراق، تنها از پیامدهای درگیری سعودیها با ایران، سعی برای ایجاد مزاحمت در یکی از مهمترین پایگاههای برون مرزی تهران و کمک به اجرای تحریمهای آمریکا علیه آن است؟

انتهای پیام