آزادی مخالفان در حکومت علی (ع) چگونه بود؟

به گزارش انصاف نیوز، حجت الاسلام والمسلمین رحمت الله بیگدلی، استاد دانشگاه و عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی در فیسبوک نوشت:

علی(ع) مطلقا آزادی مخالفان خود را محدود و کسی و گروهی را ممنوع البیان نکرد.

علی(ع) در برابر ستایش و مداحی یکی از یاران خود در میان جمع مردم فرمود:

«و بدان سان که رسم سخن گفتن با جباران تاریخ است، با من سخن مگویید.»[1]

یعنی در برابر من آزادانه حرف‌‌هایتان را بزنید. بدون هیچ ترس و هراسی مطالب و خواسته‌های خود را مطرح کنید. من کسی نیستم که از سخن حق واهمه داشته باشم. این سخن صراحت کامل در آزادی بیان نزد امام علی(ع) دارد.

● عبدالله بن الکواء یکی از سران خوارج و مخالفان سرسخت و لجوج امام علی(ع) بود و در هر کاری بر امام اعتراض و انتقاد می‌‌کرد و امام هرگز مانع آزادی بیان او نشد و فقط شبهات و ابهاماتی را که وی القا می‌‌کرد صبورانه پاسخ می‌‌دادند.[2]

امام در ارتباط با آزاد بودن شهروندان در انتقاد می‌فرماید: «و چنین مپندارید که اگر با من سخن حقی گفته شود مرا گران می‌آید.»[3] 

یعنی اگر در زمینه مسائل سیاسی – اجتماعی به نظر شما در کار من اشکالی به نظر می‌رسد، آن‌ را آزادانه مطرح کنید تا من در صدد اصلاح آن برآیم.

«علی(ع) خود، مردم را در ارائه ی راهکار و پیشنهاد در اداره ی امور جامعه فرا می‌خواند. مشارکت در تصمیم‌گیری در قالب مشورت، یکی از رئوس برنامه‌ها و سیاست‌های امام علی(ع) در اداره کشور بود و این یعنی دخالت مردم در سرنوشت خویش؛ یعنی مشارکت در تصمیم گیری‌ها.[4]

«مرا نرسد به چیزی وادارتان کنم که از آن اکراه دارید.»[5]

● زمانی یکی از خوارج به امام علی(ع) این‌گونه دشنام داد: 

«خدا علی را بکشد، چقدر دانشمند است!»[6] 

اصحاب خواستند متعرضش شوند، اما على(ع) فرمود رهایش کنید، او نسبت به من فحاشی کرد. یا او را عفو کنید یا در نهایت فقط با او مقابله به مثل کنید!

● بنابراین، آزادی به تمام اقسام آن؛ نظیر آزادی اجتماعی، سیاسی، بیان، عقیده و… در حکومت امام علی(ع) وجود داشت و مورد اهتمام آن‌حضرت بود. 

شاید این مقدار آزادى در دنیا بى‌سابقه باشد که حکومتى با مخالفان خود تا این درجه با دموکراسى رفتار کرده باشد.

عمده‌ترین مخالفان علی(ع) که خوارج بودند، آن‌حضرت با آن‌ها در منتهی درجه ی آزادی و دموکراسی رفتار کرد. زندانشان نکرد، شلاقشان نزد و حتی سهمیه ی آنان را از بیت المال قطع نکرد. آن‌ها همه جا در اظهار عقیده آزاد بودند.

امام علی(ع) و اصحابش با عقیده آزاد با خوارج روبرو می‌‌‌شد. در حکومت علوی مردم از آزادی گسترده برخوردار بودند. 

مسلمانان، یهودیان، مسیحیان، مجوسیان، و همه ی انسان‌ها از هر کیش و آیینی در سایه ی اسلام، با عزّت و احترام زندگی می‌‌کردند؛ چرا که آن‌حضرت همان‌طور که در عهدنامه ی معروف مالک اشتر آمده است، فرمود: «… ای مالک، با همه ی مردم، با مهربانى و احترام و انسانیت رفتار کن؛ زیرا آنان دو گروه‌اند، یا برادران دینی تواند و یا مانند تو انسان‌اند.»[7] 

علی(ع) در مقابل خوارج سرسخت‌ترین دشمنان برانداز خود با رعایت کامل حقوق انسانی‌شان، فرمود:

«همانا سه حق مسلم شما در نزد ما محفوظ است؛ ما هرگز شما را از گزاردن نماز در مسجد جامع شهر و شرکت در اجتماعات خود منع نمی‌کنیم، حقوق شما را از بیت‌المال می‌پردازیم و تا شما بر ما شمشیر نکشید و جنگ نیاغازید با شما نمی‌جنگیم.»[8]

● منابع:

[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی،ج 8، ص 356

[2]. طبرسى، احمد بن على، الإحتجاج على أهل اللجاج، ج 1، ص 228- 229

[3]. کافی، ج 8، ص 356.

[4]. همان.

[5]. نهج البلاغة، ص 324.

[6]. نهج البلاغة، ص 550.

[7]. تحف العقول، ص 127؛ نهج البلاغة، ص 427.

[8]. مستدرک الوسائل , ج 11 , ص 65