خرید تور تابستان ایران بوم گردی

دعای جوشن کبیر معتبر است؟

/ مدرس حوزه در گفت‌وگو با انصاف نیوز /

باشگاه خبرنگاران جوان در گزارشی ادعا کرد که دعای جوشن کبیر در یکی از غزوات صدر اسلام توسط جبرئیل برای پیامبر آورده شده و همچنین در این گزارش برای هریک از فرازهای این دعا تاثیراتی چون درمان دردهای جسمی از جمله دندان درد و کمر درد و کارهایی مثل خرید خانه و رفع مشکلات در ادارات و… برشمرده است، موضوعی که علی اشرف فتحی -مدرس حوزه و پژوهشگر در زمینه‌های مطالعات شیعه، حوزه و روحانیت- با رد صریح آن می‌گوید که دعای جوشن کبیر از دعاهای معتبر نبوده و سند آن ایراداتی جدی دارد و باید در انتساب آن به معصومین محتاط بود.

علی اشرف فتحی

علی اشرف فتحی در مورد دعای جوشن کبیر به انصاف نیوز می‌گوید: چند ایراد به این دعا هست، یکی اینکه تا قبل از کفعمی، از شیعیان اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم، در هیچ کتابی نیامده؛ ایشان هم ذکر نکرده است که از کجا این دعا را نقل می‌کند و منبعش از کجاست. نکته‌ی بعدی این است که مقدمه‌ای هم که ایشان برای فضیلت این دعا ذکر کرده است شاید خیلی قابل قبول نباشد. باید با اینها کمی با احتیاط برخورد شود.

همچنین در بخش‌هایی از این دعا اسامی است که نمی‌توان به خداوند نسبت داد. چون اسامی خدا اصطلاحا «توقیفی» است و باید دلیل و سند قرآنی یا روایت معتبری داشته باشیم که بتوانیم اسمی را به خدا نسبت دهیم؛ ولی این دعا فرازهایی دارد که چنین نیست. آیت الله محمدتقی شریعتمداری –از علمای تهران- کتابی دارند به نام نسیم بهشت، شرح صحیفه سجادیه است و در جلد اول همین کتاب برخی از این ایرادات را ذکر کردند. اسامی مثل «یا صبور» و «یا متین» و «یا شافع» را نمی‌توان به خدا نسبت داد، ما سند معتبری نداریم که به خدا نسبت دهیم.

نکته‌ی دیگری هم که به ذهن من رسید فراز «یا هادی المضلین» است که با آیه‌ی ۳۷ سوره‌ی نحل، خیلی سازگاری ندارد. البته در دعاهای روزانه‌ی ماه رمضان هم این تکه‌ی «هادی المضلین» هست، آن دعاهای کوتاه روزانه هم سندشان ضعیف است.

با توجه به تمام این موارد البته ما نمی‌گوییم که این دعاها خوانده نشود اما در نسبت دادن‌شان به ائمه باید با احتیاط برخورد کرد، چون منبع دعای جوشن کبیر تا قبل از قرن نهم در هیچ‌جا نبوده و به تنهایی نمی‌شود کفعمی را منبع قرار داد، چون سندی هم برایش ذکر نکرده است. لذا نباید آن را به ائمه و پیامبر نسبت داد چون خصوصا هنگام ایام روزه‌داری نباید دروغ به معصومین نسبت داد.

نکته‌ی بعدی این است که نباید از این دعا برداشت اعتقادی کنیم، می‌توانیم بخوانیم به این نیت که قبول شود، اما اینکه برداشت اعتقادی از این دعا شود، تفسیرش کنیم و طبق این تفسیر بیاییم اعتقادی را بیان کنیم و بگوییم این اعتقاد ماست بعنوان مسلمان یا شیعه، باید این مسائل محتاطانه باشد.

او در مورد خواص دعا نیز گفت: این خواص دعا هم که رسانه‌ای شده دیگر مطلقا سندی ندارد. اینکه این فراز برای درد قلنج است و آن فراز برای درد پاست و فلان فراز برای خواستگاری است و… اینها هیچ سندی ندارد.

او در پاسخ به اینکه «آیا اصلا مبنایی داریم که مثلا با ادعیه بتوان درد جسمی را رفع کرد یا کمکی باشد به خانه خریدن و…؟» گفت: در یکسری دعاها هست، در مفاتیحی که شیخ عباس قمی ذکر کرده آمده؛ اما باید سند هرکدام‌شان بررسی شود؛ یعنی نمی‌شود گفت که چون شیخ عباس قمی آورده حتما معتبر است. یکسری دعاها داریم که برای دردها و گرفتاری‌ها استفاده می‌شود اما اینکه جوشن کبیر هر فرازش خواصی داشته باشد، مطلقا هیچ سندی ندارد و هیچ‌جا نیست. یعنی خود جوشن حداقل در کتابی مربوط به قرن نهم و دهم آمده، اما این خواصی که برایش ذکر کردند من هیچ کجا سندی برای آن پیدا نکردم.

البته بخش‌هایی از دعای جوشن کبیر در قرآن هست و فرازهای بسیاری از آن قابل تایید است و ما می‌توانیم در قرآن و یا روایات معتبر این اسامی را پیدا کنیم، ولی بهتر است با احتیاط برخورد شود؛ ضمن اینکه ما دعاهای دیگری هم داریم که معتبر است و در منابع اولیه‌ی شیعه آمده؛ مثل «کافی» یا «مصباح المتهجد» شیخ طوسی که از کتاب‌های اولیه‌ی شیعه است و متعلق به هزار سال قبل است و روایات معتبری هم در آن است. منتها چون این کتاب‌ها اصلش عربی بوده است مرسوم نشده و مفاتیح چون فارسی است و برای ایرانی‌ها قابل فهم‌تر است بیشتر مرسوم شده.

فتحی در پاسخ به اینکه «چرا در صداوسیما و نهادهای مذهبی بیشتر جوشن کبیر که سندیت معتبری ندارد مرسوم‌ است تا دعاهای معتبرتر؟»، گفت: در فقه شیعه قاعده‌ای داریم به نام «تسامح در ادله‌ی سنن»؛ می‌گویند ما در مسائلی که مستحب است یا مکروه در سندش تسامح می‌کنیم. خیلی کند و کاو نمی‌کنیم که سندش مخدوش است یا نه و آیا به امام و معصومین می‌رسد یا نه. اینجا هم به همین قاعده می‌شود تمسک کرد و دعا را خواند به نیت اینکه انشاالله قبول است، اصطلاحا به قصد رجاء؛ ولی اینکه برداشت اعتقادی کنیم و یا با قطعیت به معصوم نسبت دهیم خیلی باید محتاط باشیم.

اما اینکه چرا صداوسیما چنین عملکردی دارد، خب صداوسیما بالعکس است و متاسفانه حجم حرف‌های غیرمعتبری که صداوسیما رواج می‌دهد آنقدر زیاد است که می‌توانیم بگوییم باید خیلی باحتیاط برخورد کنیم. اما نهادهای مذهبی تابع مردم‌اند و این دعا هم جاافتاده است. چیزی که به ذهن من می‌رسد این است که مردم دوست دارند شب‌های قدر بیدار بمانند و این دعا طولانی است و باعث می‌شود مردم بیدار بمانند. نکته‌ی دیگر اینکه موزون است؛ این بسیار مهم است. موزون بودن و طولانی بودن بنظرم دو عاملی است که برای شب‌های قدر مناسب بوده و این دعا را جاانداخته است. کمااینکه آن دعاهای کوتاه ماه رمضان –که سند آنها هم ضعیف است- آنها هم چون کوتاه است و می‌شود برای هرروز یک مطلب جدیدی داشته باشید استفاده می‌شود. چون مردم دوست داشتند، نهادهای مذهبی هم ترویج و استفاده کردند.

او در مورد ادعیه و اعمالی که می‌تواند در شب‌های قدر جایگزین شود و یا اضافه بر جوشن کبیر شود، گفت: اشاره کردم مصباح المتهجد شیخ طوسی اعمال معتبری آورده، یا کافی. کافی و بعد از آن مصباح المتهجدین متعلق به همان قرون اولیه است و روایات آنها هم بعضا معتبر و خوب است. ولی چیزی که هست آن دعاها کوتاه‌تر است و به همین خاطر شاید در شب قدر در عرض پنج دقیقه خوانده شود. در شب قدر روایت داریم که به خواندن سوره‌های قرآن توصیه شده است، مثلا برای شب بیست و سوم، عنکبوت، دخان، روم، سوره‌ی قدر هزار بار و… اینها چیزهایی است که می‌تواند جایگزین شود؛ یا نمازهایی است که معتبر است و مخصوص این شب‌ها است که می‌تواند جایگزین شود.

چیز دیگری که قبلا هم اشاره کرده بودم این است که برداشتی که از روایات شیعه می‌شود کرد این است که لزومی ندارد ما مراسم را جمعی بگیریم که بتوانیم برنامه را پر کنیم و دو-سه ساعت برای مخاطبین جمعیت‌مان برنامه داشته باشیم. ائمه و معصومین حداقل این شب‌های قدر و دهه‌ی آخر ماه رمضان را که اعتکاف می‌کردند، تنهایی و در خلوت بوده‌اند و مناجات می‌کردند و لزوما جمعیت را جمع نمی‌کردند. مثلا برای نمازهای واجب خیلی توصیه شده است که باید جماعت باشد، در حدی که برخی برداشت کرده‌اند «حتما» باید جماعت باشد، اهل سنت هم بسیار مقید به جماعت خواندنند. اما در غیر آنها خود ما شیعیان قائل هستیم که نمازهای مستحب را نباید جماعت خواند و باطل است. ما اصلا نماز جماعت مستحب نداریم. این اعمال مستحب هم تقریبا چنین است و دلیلی نداریم که نشان دهد ائمه دسته جمعی شب قدر را برگزار کرده باشند و جمعیت را جمع کرده باشند و سخنرانی کرده باشند. اینها ظاهرا برای خلوت افراد است، این چند شب قدر رازونیاز و مناجات و… بین خود فرد و خداست و لذا اینها رعایت شود بنظر بیشتر مطابق آن مولفه‌ای است که ما داریم. البته به این معنا نیست که برگزاری دسته جمعی آن حرام باشد یا ایرادی داشته باشد، بلکه منظورم این است که شاید بهتر است در خلوت باشد و آن دعاها و اعمالی که اشاره کردم را انجام دهند.

انتهای پیام

بانک صادرات

نوشته های مشابه

پیام

  1. سلام-در برخی موزه ها زره هائی دیدم بخصوص مربوط به دوره صفوی که دعای جوش کبیر بر روی آن حک شده است با هزار نام متفاوت خدارا می خوانیم دنبال چه سندی می گردید خدا به انسان عقل داده وهمین بهترین سند است برخی وقتها بعضی کتب در مورد خداشناسی وبرخی ….آخرش هم معلوم نیست چیزی دستگیرمان می شود یانه واغلب نویسندگان اینگونه کتب از هم به عاریت می گیرند وجمله بندی را تغییر می دهند مردم با قرائت جوشن کبیر وکمی دقت در معانی آن (لازم هم نیست زیاد سواد داشته باشند) بهتر با خالق هستی آشنا می شوند ورابطه برقرار می کنند -از این شاخه به آن شاخه پریدی آخرش هم معلوم نیست این چیست که در مورد جوشن کبیر نوشتی مشخص است که خودت هم می دانی زورکی خواستی قلم بزنی

    13
    23
    1. دلم به حال عاقبت نویسنده متن و تأیید کننده ی چاپ اون سوخت. این همه عالم دینی هست هم در خصوص دعای جوشن و هم در خصوص جمعی دعا کردن و …
      یریدون ان یطفئوا نورالله ….
      خدا هدایتتون کنه

      3
      13
    2. در طول تاریخ عاشقان گمنام زیادی بودند که بر اساس استعانت خود. خدا را می‌خوانده اند. ونوشته های. بجا گذاشته اند . کیفیت این دعا هم از نظر محتوایی وهم از نظر وزن در خور ستایش هست. بعضی ها با خواندنش حال میکنن واحساس وصل و نزدیکی با خدا دارند. نیاز نیست اینقدر حساسیت بخرج داد. با سوره دل اگر خدا را خوانی. حمد و فلق ونعره. مستانه یکیست

  2. دعایی وزین با معانی متعالی،درمورد پرداختن به نکات ضعفی که در هیچ مورد مادی ومعنوی پایانی نداره،چه بسا ضعف از تفسیر وتحلیلهای ما باشه،
    مثلا در مورد “شافع” خداوند خودش نیز بدلیل عادل بودن، مطیع قوانینی هست که برای نظام هستی طرح شده،گاهی شما شخصیو واسطه و شفیع میگیرید به پیشگاه یک فرمانروا،،گاهی خود فرمانروا شفیع شما میشه دربرابر قانونیکه میتونه بدون هیچ ملاحظه ای اجرا بشه،
    در هر شفاعتی،شفیع یا فرمانروا در صورتی میتونن اقدام به شفاعت کنن که یا خودشون حقی در جریان امور داشته باشن یا قدرت پرداخت تاوان و جبران مافات،خداوندعلاوه بر حق مالکیتی که برتمام نظام هستی داره، بدلیل صفات بی مانند و دارندگی وقدرت جبرانگری،میتونه هم شفیع بشه هم جبرانگر و ترمیم کننده در تمامی ذرات عالم امکان.وهمینطور نیز درمورد تایید شفاعت هر شفاعت کننده ای.

    3
    7
  3. انصافن تو هرمطلبی میذارید پیش وجدان خودتون اون مطلبو سبک سنگین کنید.ببینید دنیوی اخروی ارزش ریسک مطرح کردنشو داره یانه.

    4
    9
  4. واینکه در مورد” هادی المضلین”
    یعنی هدایتگر گمراهان،،گمراهان که فقط ملعونین نیستن،که به هدایتشون شک داشته باشیم.
    همه ما در نوع خاص خود ریزو درشت فردی واجتماعی خفی وجلی کم وبیش در گمراهی هستیم و بسیار با هدایت بیواسطه و باواسطه خداوند راهنمایی شدیم.وهمینطور درتمام زمینه ها
    الحق که عجب از کارشناس شما،

    3
    5
    1. مرحبا به این نویسنده متدین واقعی، متاسفانه مردم ایران احساساتی و در اصل نسبت به سیره و احادیث معصومین بی تفاوت هستند. اصلا بنظرم این دعای ساختگی جوشن کبیر از القائات شیطان است تا مردم به دستور معصومین در شب مهم قدر عمل نکنند و در نهایت مردم ضرر مادی و معنوی کنند یا به آن نعمت های مادی و معنوی که با خواندن هزار مرتبه سوره قدر نصیبشان می شود نرسند، اصلا خودم بارها دیده ام که افراد فاسدی برای خوردن غذای سحر در مساجد جمع می شوند و حضورشان حال معنوی مؤمنان را به هم می زند. همین چهار سوره از قرآن که تاکید شده و نماز توبه حضرت علی کل وقت شب قدر را پر میکند. و خلوت کردن با خدا از همه چیز درست تر است.

      1
      2
  5. باسلام بنده دوره ی شبهات و تفسیرشناسی و…میرفتم داخل موسسه آقای قرائتی استادمون دکتر همتیان که دکترای نهج البلاغه داشتند میفرمودند جوشن کبیر سند ندارد‌‌.البته این حرفها را به مردم نگوییم بهتراست.

    9
    1
  6. خیلی تحلیل عالی و باسندومدرک و کاملی بود متاسفانه مردم خیلی دنبال این نیستن که دنبال سندیت و منبع چیزی برن که سالها خوندن و تجزیه تحلیلش کنن و باتمام توان از کارهاشون دفاع میکنند ازاین تحلیها بازم بذارید تا سطح آگاهی و علم کسانی که علاقمندند بیشتر بشه و دید درستی به مسائل اعتقادی داشته باشند بدوراز تعصبات و چیزایی که بین عامه مروم جاافتاده

    11
    1
  7. اشکالات محتوایی نویسنده به دعای جوشن کبیر خالی از دقت است. مثلا در مورد شافع، خدا شفاعت کننده است. شفاعت این نیست که کسی بیاید پیش کس دیگرس شفاعت و واسطه گری کند تا بگویید خدا نزد چه کسی می خواهد باری ما شفاعت کند یبکه اصل معنای شفاعت این است که چیزی جفت چیز دیگری شود یعنی به او بچسبد و او رار گرفته بالا ببرد در مسیر کمال ان چیز. مثلا وقتی اب و خاک و خورشید دست به دست هم می دهند تا دانه را در مسیر رشد وتبدیل شدن به گیاه کامل کمک کنند شفیع او شده اند و برای دانه شفاعت کرده اند. پس ان زمان که دست لطف الهی به سوی بنده دراز می شود تا او را باللا ببرد خدا برای او شفاعت کرده یعنی او را گرفته و بالا می برد.

  8. سلام چقدر عالی و درست. اتفاقا راجع به این دعا کافیه یه جستجو یا سوال از علما بکنید هیچکدوم نمیگن کسی قبل کفعمی نقل کرده و اینکه یه نفر شجاعانه بیاد واقعیت رو به مردم بگه حتی اگه خیلیها خوششون نیاد کار بزرگی کرده. ایشون واقعیت رو گفته خدا بهش اجر بده.

    4
    1
  9. ایشان محقق هستند و از روی علم و عقل و منطق اظهار نظر کرده اند. اگر جواب علمی و منطقی دارید بدهید و گرنه لطفا از روی تعصب کور اظهار نظر نکنید. با احترام به این دعای ارزشمند باید بگویم من به این دعا شک داشتم که از طرف خدا باشد که با اظهار نظر علمی ایشان مطمئن شدم.

    3
    1

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا