شیمی فساد و الرحمن حکمرانی: درباره بابک، عیسی، اکبر

محمد فاضلی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در یادداشتی تلگرامی یا عنوان «شیمی فساد و الرحمن حکمرانی: درباره بابک، عیسی، اکبر و بقیه بَروبَچ» نوشت:

پرده اول

وقت تنگ بود و سخنران گفت: «بسم‌اله الرحیم. خدا که بزرگ و دانای مطلق است، از دل ما خبر دارد و می‌بخشد، شما هم به بزرگی خودتان ببخشید، وقت تنگ است، من برای صرفه‌جویی در زمان، از خیر گفتن الرحمن‌اش گذشتم.»

پرده دوم

هر روز یکی مثل بابک، عیسی و اکبر معرفی می‌شوند که فسادهای بزرگ مرتکب شده‌اند. خوب است که تا یک سطحی‌ رسیدگی می‌شود ولی این جای درمان را نمی‌گیرد. من قبلاً درباره سازوکارهای فساد کردن نوشته‌ام، اما معتقدم نوعی «شیمیِ فساد» هم هست که اگر آن‌را نشناسیم، مبارزه با فساد به جای خوبی نمی‌رسد.

چرا «شیمیِ فساد» به‌کار می‌برم؟ چون این آدم‌ها در ترکیب با شرایط دیگری واکنش مفسدانه انجام می‌دهند. این کلمه شیمی، معنای دیگری هم دارد. بابک، عیسی، اکبر و بقیه بِروبِچ هم اگرچه در ظاهر یک نفر (اتم) هستند، اما در شبکه با بالا و پایین، چپ و راست، مولکول (همان حلقه) تشکیل می‌دهند؛ یعنی حلقه بابک، عیسی و اکبر و بروبچ هم موضوع علم شیمی فساد است.

شیمی فساد توضیح می‌دهد که چگونه این اتم‌ها (بابک، عیسی و اکبر و …) می‌توانند شبکه تشکیل بدهند و واکنش کنند. من الان گزاره‌های اساسی علم شیمی فساد را بیان و آن‌را بنیان‌گذاری کنم.

گزاره اول. مثل الکترون‌ها در مدار اوربیتال اتم، به دور هسته اتم (نزدیک‌ترین مرکز قدرت که دست‌ات می‌رسد) بچرخ. (تفسیر: همه فسادها از جایی در حاشیه نزدیک قدرت نشأت می‌گیرند. قدرت هر قدر بزرگ‌تر، حاشیه امن در سایه آن بیشتر؛ مجیز قدرت بگو)

گزاره دوم. چنان با سرعت به دور هسته اتم بچرخ (با سرعت نور) که کسی به گرد پایت نرسد و طبق اصل عدم قطعیت، کسی نتواند هم‌زمان سرعت و مکانت را با هم اندازه بگیرد. (تفسیر: مبهم باش، گردگو، مثل سایه باش، بدانند هستی اما نباش، مؤثر باش بدون آن‌که دیده شوی تا پاسخ‌گو نشوی.)

گزاره سوم. ترکیب شو و حلقه تشکیل بده، گاز نجیب (از ستون آخر جدول مندلیف) نباش، که با هیچ چیزی ترکیب نمی‌شوند، با همه بساز، لازم نیست بی‌بو، بی‌رنگ و بی‌مزه باشی. (تفسیر: با همه بجوش، مزه‌ شیرین فرمانبری و حرف‌گوش‌کنی تو را قدرت بچشد، با هر باد قدرت همراه شو، با بقیه و بالاخص اصحاب قدرت ترکیب شو، نجابت لازم نیست. حلقه که باشی، امنیت بیشتر و رسیدگی سخت‌تر می‌شود.)

پرده سوم

ارتباط «بسم‌اله الرحیم» و «شیمی فساد» چیست؟ قدرت سیاسی نتوانسته یا نمی‌خواهد «الرحمن» حکمرانی مدرن را به رسمیت بشناسد، حالا هر روز بابک، عیسی و اکبر پیدا می‌شوند و عین آن سخنران مجبور می‌شود توضیح اضافی بدهد. الرحمن حکمرانی، از شیمی فساد قابل استخراج است.

پرده چهارم

الرحمن حکمرانی چیست؟ یک چیز نیست، اما چند الرحمن اصلی عبارتند از:

یک. نبود هر قدرت غیرپاسخ‌گو که بشود دورش مثل الکترون چرخید و در مدارش امنیت تام داشت، عیسی و اکبر درست می‌کند. این بروبچ هر کدام در مدار قدرتی خر خویش رانده‌اند.

دو. اگر رسانه آزاد مستقل نباشد تا در امنیت بپرسد «تو دور چه می‌چرخی و چه‌کار می‌کنی؟» اکبر و بابک درست می‌شود.

سه. اگر محیط مساعدی باشد (مثل رانت قدرت، رانت امنیت، رانت ارز ۴۲۰۰، رانت دسترسی به اطلاعات، بدون مدیریت تعارض منافع، فاقد شفافیت، دور زدن تحریم و …) بابک، عیسی و اکبر ترکیب می‌شوند، حلقه تشکیل می‌دهند و مولکول فساد شکل می‌گیرد.

چهار. نظام مالیاتی که درست نباشد، حساب دخل و خرج و ثروت مردم، فعالیت اقتصادی و … شفاف نمی‌شود و ثروت‌های ناشی از فساد کشف نمی‌شوند. نظام مالیاتی قدرتمند پرسش از کجا آورده ای را ممکن می‌کند. نظام مالیاتی مشخص می‌کند بابک و عیسی و اکبر چه واکنشی انجام می‌دهند.

نظام سیاسی اگر می‌خواهد فساد کم شود، شر قدرت غیرپاسخ‌گو، رسانه غیرآزاد، محیط اقتصادی و سیاسی فسادزا و نظام مالیاتی ناقص را از سر خودش و مردم کم کند. اگر این «الرحمن» گفته نشود، باید همیشه درباره امثال بابک، عیسی و اکبر توضیح داد؛‌ و خجالت کشید که برخی از این جماعت برای رضای خدا قضاوت هم می‌کرده‌اند.

انتهای پیام