مشاور ظریف: تحریم رئیسی تهدید نیست اما بهانه است
/گفت‌وگو با دیاکو حسینی، تحلیلگر ارشد مسائل استراتژیک/
زهرا منصوری، انصاف نیوز: با انتخاب شدن ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور ایران برخی به کارنامه‌ی او در دهه‌ی شصت اشاره‌هایی می‌کنند همچنان که یک خبرنگار خارجی در اولین کنفرانس خبری همین را از او پرسید که البته با دفاع او مواجه شد. موضوعی که در انتخابات سال 96 و در جریان مناظرات تلویزیونی هم به آن اشاره شده بود. اما اکنون با وجود اینکه اسم او جزو لیست تحریم‌شدگان ایالات متحده آمریکا است، این مسئله چه تاثیری بر سیاست خارجه ایران خواهد گذاشت. دیاکو حسینی به این پرسش پاسخ می‌دهد. متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.
خبر آنلاین نوشت: سید ابراهیم رئیسی به دلیل مواضع خود توسط اتحادیه اروپا و ایالات متحده مورد تحریم قرار گرفته است.
در ماه مارس ۲۰۱۱ نام ابراهیم رئیسی در فهرست ۸۰ مقام ایرانی تحریم شده توسط اتحادیه اروپا قرار گرفت. دلیل این تحریم بیشتر مسائل حقوق بشری بوده است.
در ۱۳ آبان ۱۳۹۸، تحریم وزارت خزانه‌داری ایالت متحده آمریکا ۹ تن از چهره‌های برجسته کشور را تحریم کرد: از جمله سید ابراهیم رئیسی. بهانه آمریکا، اعتراضات آبان بود و برخی پرونده‌های دیگر تاریخی.
حسینی: مسائل حقوق‌بشری فضایی منفی برای رئیسی ایجاد کرده است
دیاکو حسینی -کارشناس ارشد مسائل استراتژیک- درباره‌ی تاثیر تحریم بودن سید ابراهیم رئیسی بر رابطه با غرب به انصاف نیوز گفت: اینکه آقای رئیسی توسط آمریکا به بهانه‌ی مسائل حقوق بشری تحریم هستند، می‌تواند یک فضای منفی را در ابتدای دولت ایشان ایجاد کند اما در نهایت بر اساس نمونه‌های متعددی که وجود دارد، استفاده از این اهرم برای فشار بر ایران کاملاً تابع نوع و کیفیت روابط ایران با کشورهای غربی در سایر موضوعات حقیقی و کلیدی است.
او افزود: اگر دولت آینده بتواند روابط متناسب و متوازن همراه با ابراز تمایل به روابط با غرب دنبال کند، در آن صورت تحریم بودن ایشان می‌تواند تا اندازه‌ای در حاشیه قرار بگیرد. این واقعیت درباره‌ی اروپا که روی موضوع حقوق‌بشر حساسیت ظاهری بیشتری دارد و به لحاظ سیاسی نسبت به ایالات متحده به آن بیشتر اهمیت می‌دهد، یک مقدار کار را دشوارتر خواهد کرد. در شروع همین انتخابات یک کمپین رسانه‌ای نسبتاً قوی با تمرکز بر سوابق حقوق بشری آقای رئیسی در اروپا شکل گرفته است؛ به‌ویژه با کیفیت دموکراسی و انتخابات این دوره در ایران.
به رفتار دولت آینده بستگی دارد
این تحلیلگر مسائل خارجه با اشاره به اینکه رابطه با غرب به رفتار دولت آتی بستگی دارد، اذعان کرد: در بدو امر می‌بینیم یک فضای منفی به وجود آمده، اینکه این فضا ادامه‌دار و تاثیرگذار بر روابط باشد، کاملاً به رفتار دولت آینده بستگی دارد، یعنی اینکه چقدر در روابط با غرب موفق باشد. بنابراین من این مسئله را فی‌النفسه یک تهدید نمی‌دانم اما در عین حال می‌تواند بهانه‌ای برای اروپا و آمریکا در شرایطی خاص باشد. اما در حال حاضر بر مذاکرات برجام و احیای آن تاثیری ندارد.
حسینی ادامه داد: پس از تظاهرات 1989، اروپا و آمریکا چین را به خاطر نقض حقوق بشر تحریم کردند. اما بعدها وقتی چین به یک قدرت اقتصادی تبدیل شد، مزایای ارتباط با چین برای اروپا و آمریکا اهمیت بیشتری پیدا کرد و تحریم‌ها لغو شد. غیر از تظاهرات اخیر در هنگ کنگ و در سین کیانک که دلایل سیاسی داشت، هیچ نوع اعتراضی را در این رابطه نمی‌بینیم. بنابرین حقوق بشر کاملا تحت شعاع منافع قرار می‌گیرد. البته به این معنا نیست که حقوق بشر برای افکار عمومی اروپا به طور کلی منتفی است اما منافع سیاسی و اقتصادی به حقوق بشر می‌چربد.
آمریکایی‌ها اصرار دارند که احیای برجام پله‌ای برای رسیدگی سایر اختلاف‌ها با ایران باشد. در رأس موضوعاتی که آنها مایل هستند تا مطرح شود، سیاست‌های منطقه‌ای و موشکی ایران است. در کل این احتمال وجود دارد تا پایان دولت دوازدهم برجام به طور کامل احیا شود. مسئله‌ی حقوق بشر می تواند اهرمی باشد که آنها ایران را تحت فشار قرار دهند و در موضوعات منطقه‌ای و موشکی ایران را وادار به مذاکره کنند و امتیازهایی بگیرند.
توافق وین چندان به دولت‌ها بستگی ندارد
دیاکو حسینی درباره‌ی تاثیر دولت ابراهیم رئیسی بر توافقات وین می‌گوید: احیای برجام در سطح عالی نظام مورد تایید قرار گرفته است. نقشه و راه کاملاً مشخصی دارد و چندان به دولت‌ها ارتباط ندارد. در طی هفته‌های اخیر فارغ از انتخابات و مسائل آن مذاکره همان شتاب معین و معمول خودش را داشت. این مسئله نمی‌تواند بر احیای برجام در مقطع حاضر تاثیر بگذارد اما حتما محفوظاتی را برای طرف‌های اروپایی و آمریکایی می‌تواند ایجاد کند. آن محفوظات در میان مدت بر ادامه‌ی روند تعامل ایران و آمریکا موثر است. اگر آمریکایی‌ها تصور کنند که با دولت تندرو و انعطاف‌ناپذیر روبرو هستند، احتمال اینکه آماده باشند، تحریم‌ها را به طور عملی بردارند، بسیار کمتر می شود.
چون دولت آقای بایدن باید به منتقدان داخلی خودش جواب بدهد و آنها از او خواهند پرسید، آقای بایدن تحریم‌های ایران را برداشتید، دارایی‌های آنها را آزاد کردید، در حالی که ایران توسط رئیس جمهور تندرو خود به دنبال گسترش نفوذ در منطقه و برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ای است که به زیان آمریکا تمام می‌شود. برای اینکه آقای بایدن در چنین موقعیتی قرار نگیرد، احتمال اینکه تحریم‌ها را عملاً لغو کند، کمتر خواهد بود و اینکه سیگنال‌هایی که دولت سیزدهم خواهد داد، می‌تواند موثر باشد.
وی درباره‌ی تاثیر افراد و توانایی آنها در مذاکره با غرب تاکید کرد: ببینید! سیاست و خط مشی کلی در این زمینه تغییر نخواهد کرد، اما همانطور اشاره کردید، مهارت‌های مذاکراتی و نوع نگرش افراد به مسئله، میزان آشنایی با زیر و بم مذاکرات و مهارت فکری در تصحیح و پاسخ به سناریوها حتماً تاثیرگذار است، اما فعلاً نمی‌توان در این‌باره پیش‌بینی کرد.
انتهای پیام
