ضمانت‌خواهی روسی؛ آفتاب آمد دلیل آفتاب

ابوالفضل نجیب، روزنامه‌نگار در یادداشتی با عنوان «آفتاب آمد دلیل آفتاب» که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، درباره‌ی نحوه‌ی مواجهه‌ی روسیه و چین با مذاکرات احیای برجام نوشت:

کمتر از یک روز بعد از آنکه روسیه توافق هسته‌ای را مشروط به گرفتن تضمین کتبی از امریکا بابت تامین منافع تجاری، سیاسی و نظامی خود با ایران اعلام کرد، چین نیز در واکنشی مشابه خواستار تضمین کتبی از امریکا بابت تامین منافع ناشی از قرارداد بیست و پنج ساله با ایران شد. واکنش‌هایی همان اندازه که غافلگیرکننده با توجه به ذهنیت اجتماعی در قبال سکرت ماندن محتوا و مفاد آن قراردادها می توان تحقیرآمیز تلقی کرد.

شاید هیچ فکتی روشن‌تر و گویاتر از این نمی‌توانست مواضع روسیه و چین در روند مذاکرات وین و فرایند خوش‌بینانه آن و همان اندازه نگرانی‌های ناشی از دو قرارداد سکرت مانده ایران با چین و روسیه را بیرونی کند. این در حالی است که حضور پررنگ روسیه در دور جدید جریان مذاکرات و وعده‌های خوش‌بینانه اولیانوف به‌خودی‌خود تاکیدی بود بر اهمیت نفس توافق و همان اندازه سهم خواهی روسیه از نتایج و توافق ایران با طرف‌های اروپایی و در راس آنها امریکا.

مذاکراتی که بر اساس نشانه‌ها و به تصریح و تاکید، و بخصوص در گفتگوهای رابرت مالی و اولیانوف، ایران کمترین نقش ممکن را در آن ایفا می‌کرد. تا جایی که برخی آن را به دیپلماسی نیابتی تنزل و تعبیر نمودند. فراموش نکنیم آنچه از نقش روسیه در جریان هفته‌های اول مذاکرات شاهد بودیم، تا انجا تحقیرکننده بود که حتی صدای حامیان جدی دولت را درآورد. دیپلماسی نیابتی مورد اشاره وقتی معنی و مفهوم پررنگ‌تری به خود گرفت که بعد معلوم شد خوش‌بینی‌های اولیانوف تمامی دروغ و با اهداف پنهان و آشکاری بوده که علی القاعده جز در راستای منافع دولت روسیه نمی‌توان گمانه‌زنی کرد. تا جایی که حالا به‌وضوح می‌توان دلیل اظهارات بی پایه اولیانوف و طولانی کردن مذاکرات را در ارتباط مستقیم با امادگی روسیه برای حمله به اکراین تلقی کرد.  

آنچه امروز در واکنش روسیه و ایضن چین به توافق احتمالی ایران در مذاکرات وین شاهد هستیم، اگر چه به نوعی و در صورت ظاهر می‌تواند بر استقلال نسبی ایران در مذاکرات جاری اشاره و تاکید داشته باشد، اما همزمان می‌تواند هم دلیل موجهی برای نگرانی منتقدین سیاست خارجی در اتکا به دو متحد استراتژیک چین و روسیه باشد، و هم فی النفسه می‌تواند دلیلی بر مضاعف شدن نگرانی‌های آینده. این نگرانی‌ها از آن جهت تامل برانگیز و تشدید می‌شود که مواضع جمهوری اسلامی در قبال تجاوز آشکار روسیه به اکراین همچنان و آشکارا بر حمایت یکپارچه از دولتی تاکید می‌ورزد، که به تاکید بسیاری هدفی جز بازی با کارت ایران در تقابل با غرب و همان اندازه تامین منافع درازمدت خود از قبل ایران ندارد.

آنچه در موضع گیری روسیه و چین در قبال مذاکرات وین آشکار و اظهرمن‌الشمس است، ناظر بر منافعی است که با فرجام خوش‌بینانه مذاکرات وین می‌تواند در تضاد و تعارض با منافع دو متحد استراتژیک باشد. موضع‌گیری‌هایی که فارغ از هر تحلیلی و فی النفسه و آشکارا همان اندازه که تهدیدآمیز است می‌توان به تحقیرآمیز هم تعبیر کرد.

آنچه موضع‌گیری‌های چین و روسیه در قبال نتایج فرضی توافق وین را بیش از گذشته و لحاظ کارنامه آنها و به‌خصوص روسیه تامل‌برانگیز می‌کند سوای لحن تهدیدآمیز و تحقیرآمیز آن، همچنان اصرار به مخفی نگاه داشتن محتوای دو قرارداد درازمدتی است که بنا به اظهارات مقامات ایرانی و به‌خواست دو کشور چین و روسیه از رسانه‌ای شدن آنها ممانعت شده است. آنچه در حال حاضر به مواضع ایران در قبال تجاوز روسیه به اکراین مربوط می‌شود، فارغ از تبعات اخلاقی و سیاسی که متوجه ایران کرده و خواهد کرد، تنها یک سویه از بحرانی را نمایندگی می‌کند که خیر و شر و تبعات واقعی آن در آینده‌ای نزدیک بر ملا خواهد شد. اما آنچه می‌توان فی الحال نگرانی ها بابت آینده ایران را تشدید کند، محتوای دو قرارداد با چین و روسیه است، که در همین ابتدا دو کشور را از بابت توافق احتمالی ایران با طرف‌های غربی نگران و به موضع طلبکاری و اتخاذ مواضع توهین‌آمیز و تحقیرکننده کشانده است. آنچه موضع‌گیری‌های دو متحد استراتژیک! در قبال توافق احتمالی را بیشتر تامل برانگیز می‌کند، سکوت معنی‌دار و موضع انفعالی مقامات جمهوری اسلامی است. سکوت تامل‌برانگیزی که بی تردید به شک و تردیدها در قبال محتوای قراردادهای بیست و بیست و پنج ساله با روسیه و چین دامن خواهد زد.

انتهای پیام