نقدهای 88 تشکل دانشجویی به آیین نامه‌ی آموزشی کارشناسی

2 مرداد 1395

1 زمان تقریبی مطالعه 9 دقیقه

تعداد 88 تشکل صنفی – سیاسی دانشجویی در نامه‌ای به وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، با برشمردن نقاط ضعف آیین نامه‌ی آموزشی مقطع کارشناسی، خواستار مواردی شده‌اند از جمله: شفافیت آیین نامه و اصلاح ابهامات، افزایش سنوات تحصیلی کارشناسی به مدت 12 ترم و مدت تحصیل به صورت رایگان به 10 ترم و حذف قید اختیار به دانشگاه برای ترم پنجم و ششم کارشناسی ارشد، عدم پرداخت شهریه‌ی انتخاب مجدد دروسی که دانشجو موفق به کسب نمره‌ی قبولی در آن‌ها نشده است، عدم ارائه‌ی اختیار به دانشگاه در مورد ارائه‌ی سنوات به دانشجویان، جایگزینی نمرات دروسی که دانشجویان موفق به گذراندن آن نشده‌اند با نمره‌ی قبلی برای کلیه‌ی دانشجویان و عطف به ما سبق نشدن کلیه‌ی مواردی که برای دانشجویان ایجاد مشکل می‌کند.

متن این نامه خطاب به دکتر فرهادی که نسخه‌ای از آن در اختیار انصاف نیوز قرار گرفته به همراه اسامی این تشکل‌ها در پی می‌آید:

آیین نامه‌ی آموزشی مقطع کارشناسی به شماره‌ی 244759/2 مورخ 24/12/93 از دید امضا کنندگان این نامه دارای نقاط ضعف متعددی است که موجب بروز مشکلاتی برای برخی دانشجویان شده و خواهد شد. این موارد در ذیل مطرح می‌شود:

1 – در ماده‌ی 15 این آیین نامه مدت مجاز تحصیل دانشجویان در مقطع کاردانی به دو سال و در مقطع کارشناسی به چهار سال تغییر یافته است. همچنین بر اساس این آیین نامه دانشگاه در شرایط خاص اختیار دارد یک نیم سال برای مقطع کاردانی و دو نیم سال برای مقطع کارشناسی به این زمان بیفزاید که دانشجوی مشمول آموزش رایگان باید برای نیم سال‌های مازاد شهریه پرداخت کنند.

با توجه به تجربیات گذشته، ارایه‌ی اختیار در این ماده به دانشگاه می‌تواند موجب برخورد سلیقه‌ای با دانشجویان شود و یا موجبات حذف دانشجویی را فراهم کند. بدین صورت که به برخی دانشجویان اجازه‌ی ادامه‌ی تحصیل پس از ترم هشتم را ندهند و آن‌ها را از ادامه‌ی تحصیل محروم کنند. کاهش مدت زمان تحصیل طرحی بود که در دولت قبل به صورت پله‌ای به مرحله‌ی اجرا در آمد، بدیهی است هیچ فردی تمایل به طولانی کردن مدت تحصیل خود را ندارد و اگر مدت تحصیل برای دانشجویی طولانی‌تر شود، نه از روی خواست او بلکه بنا به شرایط است. لذا کوتاه شدن مدت تحصیل موجب تضییع حق تحصیل این دسته دانشجویان خواهد گشت.

از سوی دیگر کاهش مدت مجاز تحصیل امکان تغییر رشته را بسیار محدود و ناممکن می‌کند. با توجه به اینکه بر اساس تصبره 2 ماده 33 آیین نامه‌ی نظام وظیفه در صورت نظر مثبت دانشگاه امکان تحصیل تا 12 ترم وجود دارد، لذا پیشنهاد می‌شود با حذف اختیار از دانشگاه به منظور جلوگیری از برخوردهای سلیقه‌ای، مدت سنوات تحصیلی مجاز در مقطع کارشناسی به 12 نیم سال افزایش یافته و ذکر شود کلیه‌ی دانشجویان در صورتی که طی ده نیم سال که از حق تحصیل رایگان برخوردارند فارغ التحصیل نشوند، می‌بایست بابت نیم سال‌های بعدی شهریه پرداخت کنند. همینطور برای مقطع کاردانی مدت تحصیل رایگان به 5 ترم افزایش یابد و در صورتی که دانشجو در این مدت موفق به فارغ التحصیلی نشود، بتواند یک‌ترم دیگر با پرداخت شهریه ادامه تحصیل دهد.

همچنین در مورد آیین نامه‌ی آموزشی مقطع کارشناسی ارشد نیز با هدف جلوگیری از برخوردهای سلیقه‌ای ادامه‌ی تحصیل برای دانشجویان در ترم 6 با پرداخت هزینه مقدور باشد و لفظ ارائه‌ی اختیار به دانشگاه برای اجازه دادن یا ندادن برای ترم پنجم و ششم کارشناسی ارشد از این آیین نامه نیز حذف شود.

2 – مطابق ماده‌ی 33 برای کلیه‌ی دانشجویان در حال تحصیل که در زمان آیین نامه آموزشی قبلی ثبت نام کرده‌اند، آیین نامه‌ی جدید به شرطی که خللی در تحصیل ایشان ایجاد نکند، لازم الاجرا شده بود که با پیگیری‌هایی، لازم الاجرا بودن تبدیل به در اختیار دانشگاه بودن شد.

عطف به ما سبق شدن آیین نامه‌های جدید در صورتی که باعث ایجاد مشکلاتی برای افراد شود یا ارائه‌ی این اختیار به دانشگاه، اساساً امری اشتباه است که در این آیین نامه رخ داده و این امر نیز موجبات برخوردهای سلیقه‌ای را فراهم خواهد ساخت. آیا کاهش سنوات تحصیل به منزله خلل تلقی نخواهد شد؟ و یا برای مثال اگر دانشگاهی بخواهد از دانشجویان ورودی قبل بابت نیم سال‌های اضافی شهریه دریافت کند این به منزله خلل در تحصیل نخواهد بود؟ در صورتی که به عنوان خلل در تحصیل تشخیص داده نشود باز هم به منزله‌ی عطف به ما سبق شدن آیین نامه‌ی جدید هست که هم در امر قضا مساله‌ای مردود است و هم بر خلاف شرع است.

صحیح نیست دانشجویی که برای دوران تحصیل خود بر اساس آیین نامه‌ی قبلی برنامه ریزی کرده، اکنون در نیمه یا پایان تحصیل با آیین نامه‌ی دیگری مواجه شود که موجب تحمیل تغییر مسیر تحصیل و تغییر برنامه‌های وی و پرداخت شهریه‌ی تحمیلی شود.

به لحاظ حقوقی وقتی قانون جدیدی وضع می‌شود، نکات مثبت قانون جدید و آنچه مصلحت شهروندان را تأمین می‌کند قابل عطف به ما سبق شدن است اما جایی که مصلحت شهروندان به مخاطره بیفتد، نباید عطف به ما سبق شود. اگر وزارت علوم در نظر دارد نمرات افتاده از دروس دانشجویان ورودی‌های پیشین نیز از معدل کلشان حذف شود، نباید بابت این امر منت گذارده و آن را اسبابی برای اخذ شهریه از کسانی قرار دهد که از ابتدا قرار نبوده شهریه پرداخت کنند.

اگر وزارت علوم این امر را صراحتاً به دانشگاه‌ها ابلاغ نکند و آن را به اختیار آن‌ها بگذارد، ممکن است دانشگاه‌ها بدین بهانه همچنان از ورودی‌های پیشین شهریه دریافت کنند که در مواردی این امر اتفاق افتاده است. بنابر این لازم است در صورتی که بر اساس آیین نامه‌ی جدید از دانشجویان ورودی‌های قبلی مبلغی تحت عنوان هزینه‌ی افزایش سنوات دریافت شده است، می‌بایست این مبالغ به دانشجویان عودت شود.

3 – بر اساس ماده 12 در صورتی که سنوات مجاز تحصیلی دانشجو تمام شده باشد، در صورت حذف یا عدم کسب نمره‌ی قبولی برای انتخاب مجدد آن درس دانشجو موظف به پرداخت هزینه درس مربوطه است.

این ماده از آیین نامه شفاف نیست. اگر منظور ارائه‌ی هزینه‌ی تحصیل پس از سنوات مجاز است، این امر در ماده 15 بیان شده است (که همین نیز مورد اعتراض است که در بالا ذکر شد) و مطابق این ماده بابت تحصیل در نیم سال‌های اضافی هزینه اخذ می‌شود چه دانشجو در درسی نمره‌ی قبولی را کسب نکند و یا آن درس را حذف کند و چه برای نخستین بار دروس را اخذ کند. لذا می‌بایست این ماده به صورت شفاف بیان شود.

قابل ذکر است پرداخت هزینه بابت دروسی که دانشجو نتوانسته نمره قبولی در آن‌ها کسب کند با توجه به شرایط مالی دانشگاه‌ها ممکن است موجب سخت گیری‌های بیش از حد در برخی دانشگاه‌ها شود.

4 – مساله‌ی دریافت هزینه‌ی سنوات اضافی در آیین نامه‌ی جدید در مورد دانشجویانی که تغییر رشته داده‌اند، دانشجویانی که مرخصی گرفته‌اند و دانشجویانی که در دانشگاه‌های دیگر مهمان شده‌اند دارای ابهام است. برای مثال دانشجویی یک‌ترم از مرخصی تحصیلی استفاده کند و این امر موجب عدم فارغ التحصیلی در سنوات مجاز و دریافت سنوات اضافی شود. در این صورت بر اساس آیین نامه‌ی جدید دانشجو بایستی هزینه‌ی سنوات اضافی را پرداخت کند و این در حالی است که دانشجو از خدماتی استفاده نکرده و هزینه‌ای به دانشگاه تحمیل نکرده است. یا دانشجویی که در طول سنوات مجاز تحصیل در دانشگاهی دیگر مهمان شده باشد در آن دانشگاه هزینه می‌پردازد و در صورتی که در سنوات مجاز فارغ التحصیل نشود می‌بایست هزینه‌ی نیم سال‌های اضافه را پرداخت نماید و این در حالی است که این دانشجو یک‌ترم کمتر از سنوات مجاز خود به صورت رایگان بهرمند شده است. لذا می‌بایست در این موراد ابهامات آیین نامه برطرف شود و عنوان شود دانشجو در هر شرایطی در تعداد نیم سال مشخصی حق تحصیل رایگان دارد.

5 – بر اساس آیین نامه‌ی جدید در صورتی که دانشجو در ابتدا موفق به کسب نمره قبولی در درسی نشود، در زمانی که آن درس را بگذراند نمره‌ی قبولی جایگزین نمره‌های قبلی خواهد شد. با توجه به اینکه تعمیم این مورد به ورودی‌های گذشته در اختیار دانشگاه‌ها گذاشته شده است. این امر در برخی از دانشگاه‌ها اجرا شده و در برخی دیگر اجرا نمی‌شود که این موجب افزایش معدل برخی دانشجویان در برابر سایر دانشجویان شده است. با توجه به اهمیت معدل کارشناسی، همچنین تأثیر آن در کنکور ارشد و استخدام، خواهشمند است به منظور برقراری مساوات و عدالت در بازنگری آیین نامه این مورد از اختیار دانشگاه خارج شده و برای همه‌ی دانشجویان ورودی‌های قبل اجرا شود.

متاسفانه با وجود بیان دغدغه‌های دانشجویان در رابطه با آیین نامه‌ی جدید تاکنون اقدام موثری توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام نشده است. امید است مسوولین وزارت با بررسی دقیق آیین نامه‌ی مربوطه و موارد بیان شده نسبت به برطرف کردن ایرادات و ابهامات اقدام کنند.

در نهایت امضا کنندگان این نامه درخواست شفافیت آیین نامه و اصلاح ابهامات، افزایش سنوات تحصیلی کارشناسی به مدت 12 ترم و مدت تحصیل به صورت رایگان به 10 ترم و حذف قید اختیار به دانشگاه برای ترم پنجم و ششم کارشناسی ارشد، عدم پرداخت شهریه بابت انتخاب مجدد دروسی که دانشجو موفق به کسب نمره‌ی قبولی در آن‌ها نشده است، عدم ارائه‌ی اختیار به دانشگاه در مورد ارائه‌ی سنوات به دانشجویان، جایگزینی نمرات دروسی که دانشجویان موفق به گذراندن آن نشده‌اند با نمره‌ی قبلی برای کلیه‌ی دانشجویان و عطف به ما سبق نشدن کلیه‌ی مواردی که برای دانشجویان ایجاد مشکل می‌کند را دارند.

قابل ذکر است در رابطه با اشتباه بودن عطف به ماسبق شدن آیین نامه‌ی جدید در امر شهریه، دو مورد پیوست تقدیم می‌شود.