قصرالدشت یا قصردشت؟

عبدالله شهبازی، تاریخ‌پژوه در یادداشتی تلگرامی با عنوان «قصرالدشت یا قصردشت؟» نوشت:

نام «قصرالدشت» (روستایی در خارج از شهر شیراز که در سده اخیر به بخشی از شهر شیراز بدل شده) ابهام‌هایی را برانگیخته است. دو سه دهه پیش برخی مقامات محلی به درستی عنوان کردند که نام «قصرالدشت» نادرست است زیرا «ال» عربی به «دشت»‌ فارسی قابل الصاق نیست. بدینسان در تابلوها نام خیابان «قصرالدشت» به «قصردشت» تغییر کرد و اکنون نیز چنین است.

نام «قصرالدشت» منحصر به شهر شیراز نیست. در سایر نقاط ایران نیز این نام وجود دارد. از جمله می‌توان به قصرالدشت (واقع در بلوک کمین، استان فارس) و قصرالدشت تهران (واقع در منطقه ۱۰ تهران) اشاره کرد. در تمامی این موارد «ال»‌ عربی به «دشت»‌ الصاق شده است.

ویژگی تمامی مناطقی که نام «قصرالدشت» را بر خود دارند، در گذشته و بعضاً در حال حاضر، وجود درختان و باغ‌های سرسبز بوده است. تصورم این است که اعراب در زمان ورود به ایران در سده هفتم میلادی، یا پیش و پس از آن، به چنین مناطق سرسبز و پردرخت «قصر الدهشة» می‌گفتند به معنی مکان اعجاب‌انگیز یا شگفتی‌آور (به دلیل زیبایی). این عنوانی است که، برای مثال، بر قصر دولمه باغچه استانبول اطلاق می‌شود که به «قصر الدهشة» معروف است.

به گمان نگارنده، عنوان «قصر الدهشة» در تداول فارسی به «قصرالدهش» و سپس به «قصرالدشت» تبدیل شده و این نام ربطی به «دشت»‌ ندارد زیرا چنانکه گفتم ویژگی این مناطق باغات سرسبز (و اعجاب‌آور برای اعراب سده هفتم میلادی) بود نه دشت‌های پهناور.

بنابراین،‌ حذف «ال» عربی از «دشت» فارسی، و تبدیل «قصرالدشت» به «قصر دشت»، معنای این نام را بکلی تغییر می‌دهد و مفهوم «مکان اعجاب‌آور از منظر زیبایی» را به نامی بی‌معنی تبدیل می‌کند.

انتهای پیام