همه‌پرسی و جایگاه آن در امر تصمیم‌سازی و تقنین در جوامع مردم‌سالار!
مصطفی قهرمانی در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز با عنوان «همه‌پرسی و جایگاه آن در امر تصمیم‌سازی و تقنین در جوامع مردم‌سالار!» نوشت:
بنا به به گزارش انصاف نیوز حسن روحانی «همه‌پرسی» را بر «انتخابات» مقدم می‌داند!
همه‌پرسی و انتخابات دو رویکرد کلان تعبیه شده در قانون اساسی و نمادهای بارز جمهوریت نظام هستند. معرفی همه‌پرسی به عنوان راه‌حل عبور از بحران توسط شیخ دیپلمات، حسن روحانی تحت شرایط کنونی امّا بسیار تعجب‌برانگیز و ثقیل‌الفهم است.
«شورای میانه‌روها» و حسن روحانی امّا باید با شعار راهبردی «ممکن ساختن انتخابات حداکثری ۱۴۰۲» به مثابه کف مطالبات خود کارزار انتخابی را آغاز کنند. آن‌وقت این قوۀ عاقله‌ی حاکمیت است که باید به این گام مصلحانه و با فراست نیروی مخالفِ هنوز وفادار به چهارچوب حقوقی نظام با اقدامات مقتضی پاسخ دهد. با مشارکت حداکثری در انتخابات پیش رو عبور از بحران موجود یقیناً ممکن خواهد بود.
«همه‌پرسی» یا رفراندوم امّا یک ابزار حقوقی کلان تصمیم‌سازی و قانون‌گذاری «دمکراسی مستقیم» در جوامع مردم‌سالار برای موقعیت‌های نادر در شرایط ناملتهب و جهت پاسح‌گویی به پرسش‌های ملموس و مرتبط با زندگی روزمرۀ آنان می‌باشد، و نه آن‌طور که توسط حسن روحانی پیشنهاد گردیده است در رابطه با مسائل و معضلات در سیاست داخلی، سیاست خارجی و اقتصاد، حوزه‌هایی تخصصی که شهروندان عادی بدون کمک احزاب و کارشناسان توان پاسخ‌گویی به جهت‌گیری‌های کلان در این حوزه‌ها را به‌هیچ‌وجه دارا نیستند. آماده ساختن جامعه جهت پاسخ‌گویی به این پرسش‌ها اما به شرایط آرام و ناملتهب و یک جامعه مدنی فعال و احزاب سیاسی کارآمد نیاز دارد.
اینکه اصل ۵۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه‌پرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت گیرد، درخواست مراجعه به آراء عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد، را پیش‌بینی و در نظرگرفته است مترتب به مراتب و مشروط به شرایطی است که جامعه ما در حال حاضر متأسفانه از آن بسیار دور است.
نحوه استفاده بهینه از این ابزار را در کشور سوئیس که از قرن ۱۳ میلادی سنت مشارکت و دمکراسی مستقیم از طریق همه‌پرسی را در تمامی سطوح محلی، استانی و ملی به‌کار می‌گیرد می‌توان مطالعه کرد. به عنوان مثال در سال ۱۹۷۱ حق رأی عمومی برای زنان از همین طریق در این کشور فدراتیو برقرار گردید تنها از ابتدای سال ۲۰۲۰ تا کنون ۳۲ همه‌پرسی انجام گرفته است که ۱۹ مورد آن اختیاری، ۱ مورد اجباری و ۱۲ مورد دیگر بر مبنای ابتکارهای گروه‌های شهروندی بوده‌اند.
عدم استفاده بهینه چه به لحاظ زمانی و چه از نقطه‌نظر حوزه کاربرد این ابزار حقوقی «همه‌پرسی» و یا حتی سوء استفاده از آن به‌عنوان یک «گرز تبلیغاتی و یک شمشیر داموکلس» جهت مجاب کردن حاکمیت و بخشی از نیروهای سیاسی تشکیل‌دهنده آن امّا یک خطای تاکتیکی محض و غیرقابل‌توجیه است. در شرایطی که امکان شکل‌گیری و تحقق این مطالبه وجود ندارد نام‌بردن از آن به عنوان یک شعار انتخاباتی یعنی پذیرش پیشاپیش یک شکست محتوم و سوزاندن یک کارت بازی دیگر است.
امّا آنچه را که در شرایط کنونی می‌توان حتماً توصیه و تایید کرد تقدم «انتخابات» بر «همه‌پرسی» است. انجام انتخابات سالم و قانونی بالاترین هنر سیاست و مدیران ارشد و رهبران سیاسی در جوامع شهروندی است. ناتوانی سیاست و سیاسیون را نمی‌توان با ابزار «همه‌پرسی» ترمیم و یا جایگزین کرد. همه‌پرسی به‌عنوان یک راهکار و ابزار قانون‌گذاری و دمکراسی مستقیم در عرض سیاست معمول و غیرمستقیم از طریق انتخابات نیست بلکه در طول آن و مکمل آن است.
فراموش نکنیم در معدود تجربه‌های ایرانیان با مقوله همه‌پرسی در انقلاب ایران نيز ابتدا چه در رابطه با شکل حکومت و چه در رابطه با قانون اساسی آن تغییر و نگارش قانون انجام گرفته بود و بعد تایید و توشیح آن تغییر به وسیله مشارکت مردم در رفراندوم گام نهایی را تشکیل می‌داد.
با تهدید رژیم گذشته به انجام تغییر و اعلان براندازی حکومت از طریق رفراندوم این تغییر یقیناً میسر نمی‌گردید. زیرا که هیچ حکومتی یقیناً اجازه برگزاری چنین کارزاری را برای خلع ید از خود از طریق برگزاری همه‌پرسی را نخواهد داد. در انقلاب ایران تعین و تجسم اراده ملی تحت رهبری آیت‌الله خمینی و دیگر هادیان و کنش‌گران ارشد سیاسی بود که تغییر را ممکن گردانید. همه‌پرسی در ۱۲فروردین ۱۳۵۸ تنها به تصمیمی مشروعیت حقوقی بخشید که پیش از آن بارها در تظاهرات میلیونی مردم اعلان و تائید شده بود.
به‌کار گرفتن شعارها و رویکردهای پوپولیستی همانند انجام همه‌پرسی در شرایط ملتهب کنونی نه فقط کمکی به حل معضل نمی‌کند بلکه خود بعضاً می‌تواند موجب حادتر شدن و به بن‌بست کشانیدن روند تحولات و در نهایت تشدید سیر فروپاشی و اسقاط دولت گردد. فراموش نکنیم تمامیت‌خواهان در این حیطه ید طولایی دارند.
گذار افقی و توافقی با حاکمیت یگانه راه عبور از بحران در بین دو قطب «براندازی» و «تمکین و سکوت محافظه‌کارانه» است و این گره تنها به دست سیاست‌ورزان متبحر و بر سر میز مذاکره حل می‌شود و نه به دست بلوای خیابان!
انتهای پیام
البته منظور روحانی این مشکل مذاکره با آمریکا هست که خارج از مجلس و دست رهبری هست .بهتره بسط ندهید .
آقای روحانی که رفراندوم و جمهوریت و … را جلو انداخته و دنبال موقعیت است چرا در ابتدای دولتش به بسیاری افراد حمله کرد که در جمهوری بودند؟؟
چرا به نهاد نظامی کشور حمله کرد که اسلحه به دست هستید و به گونه ای صحبت میکرد که انگار مشکل فقط همین ها هستند
چرا منتقدان به دولتش در برجام را با آن الفاظ خطاب کرد؟؟
بهش بگویید یک نفر که رای به شما داده اینگونه مطلب نوشته تا با خنده هایش مسخره مان کند و مانند قبل بی اعتنا به حرف واقعی دیگران راه خود را ادامه دهد
راه حل شما چیه؟ ادامه همین روند یا راه دیگری؟ استدلال بیارید