خرید تور تابستان ایران بوم گردی

ایست – بازرسی بسیج در آینه‌ی قانون

«محمدامین رادمند» دانش آموخته حقوق جزا دانشگاه تهران در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، درباره‌ی ایست – بازرسی‌ها نیروی مقاومت بسیج از نظر قانون نوشت:

پس از حادثه ترویستی مجلس و مرقد امام راحل (ره)، ساکنین تهران با حضور پررنگ ایست بازرسی‌های بسیج مواجه شدند. کیفیت این بازرسی‌ها به این نحو بود که نیروهای بسیج با مسدود کردن برخی خیابان‌های خاص، چنانچه به خودرویی مشکوک می‌شدند آن خودرو را به کنار (یا اصطلاحاً به داخل تور) هدایت می‌کردند. صاحب خودرو باید ماشین را خاموش می‌کرد و به دستور نیروهای بسیج مدارک خود را نشان می‌داد، مبدأ و مقصد خود را می‌گفت و صندوق عقب و داشبورد را باز می‌کرد.

حال که مقداری از حال و هوای آن واقعه‌ی تروریستی دور شده‌ایم و تا حد زیادی از هیجانات آن کاسته شده است، زمان مناسبی است که این ایست بازرسی‌ها را از منظر حقوقی بررسی کنیم. آیا این ایست بازرسی‌ها قانونی است؟ قانون حاکم بر رفتار ضابطین به طور عام و نیروی مقاومت بسیج به طور خاص چیست و حدود اختیارات ضابطین در جرائم مختلف به چه اندازه است؟

به عنوان مقدمه لازم است دو مفهوم را روشن کنیم:

مقدمه‌ی اول: ضابط دادگستری ماموری است که تحت نظارت و تعلیمات دادستان وظایفی از قبیل کشف جرم، حفظ آثار و علایم جرم و غیره را برعهده دارد. (شرح کامل وظایف در ماده 28 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 92 مشخص شده است).

ضابطان دادگستری دو دسته هستند. یکی ظابطان عام و دیگری ضابطان خاص. ضابطان عام فرماندهان، افسران و درجه داران نیروی اننظامی هستند و ضابطان خاص شامل مقامات و مامورانی است که به موجب قوانین خاص در حدود وظایف محول شده ضابط دادگستری هستند. مانند روسا، معاونان و ماموران زندان نسبت به امور زندانیان و یا نیروهای مقاومت بسیج. (ماده 33 ق.آ.د.ک)

مقدمه‌ی دوم: قانونگذار جرائم را به دو دسته جرائم مشهود و غیرمشهود تقسیم می‌کند. مطابق ماده 45 ق.آ.د.ک جرم مشهود جرمی است که یکی از این ویژگی‌ها را داشته باشد:

الف- در مرئی و منظر ضابطان دادگستری واقع شود یا مأموران یادشده بلافاصله در محل وقوع جرم حضور یابند و یا آثار جرم را بلافاصله پس از وقوع مشاهده کنند.

ب – بزه‌دیده یا دو نفر یا بیشتر که ناظر وقوع جرم بوده‌اند، حین وقوع جرم یا بلافاصله پس از آن، شخص معینی را به عنوان مرتکب معرفی کنند.

پ – بلافاصله پس از وقوع جرم، علائم و آثار واضح یا اسباب و ادله‌ی جرم در تصرف متهم یافت شود و یا تعلق اسباب و ادله‌ی یادشده به متهم محرز شود.

ت – متهم بلافاصله پس از وقوع جرم، قصد فرار داشته یا در حال فرار باشد یا بلافاصله پس از وقوع جرم دستگیر شود.

ث – جرم در منزل یا محل سکنای افراد، اتفاق افتاده یا در حال وقوع باشد و شخص ساکن، در همان حال یا بلافاصله پس از وقوع جرم، ورود مأموران را به منزل یا محل سکنای خود درخواست کند.

ج – متهم بلافاصله پس از وقوع جرم، خود را معرفی کند و وقوع آن را خبر دهد.

چ – متهم ولگرد باشد و در آن محل نیز سوء شهرت داشته باشد.

پس قاعدتاً هرآنچه غیر از این موارد باشد جرم غیرمشهود است و تابع مقررات جرائم غیرمشهود.

حال که این اصطلاحات از زبان خود قانون شفاف شد، به سراغ پاسخ به پرسش ابتدایی خواهیم رفت.

مطابق با ماده 1 قانون حمایت قضایی از بسیج مصوب 1371، نیروی بسیج به عنوان ضابط خاص تنها در صورت وجود شرایطی خاص می‌تواند به عنوان ضابط وارد شود. این شرایط که در ماده یک ذکر شده به این شرح است: «به نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اجازه داده می‌شود همانند ضابطین قوه قضائیه هنگام برخورد با جرائم مشهود در صورت عدم حضور ضابطین دیگر و یا عدم اقدام به موقع آنها و یا اعلام نیاز آنان به منظور جلوگیری از امحاء آثار جرم و فرار متهم و تهیه و ارسال گزارش به مراجع قضایی اقدامات قانونی لازم را به عمل آورند».

پس ورود بسیج به عنوان ضابط قضایی دو شرط عمده دارد: اولاً باید جرم مشهود باشد، ثانیاً سایر ضابطین حضور نداشته باشند و یا به موقع اقدام نکنند و یا اعلام نیاز کنند.

لازم به ذکر است که حتی در صورت وجود تمام شرایط نیز هرکسی به صرف اینکه عضو نیروی مقاومت بسیج است حق مداخله ندارد. مطابق با تبصره 3 قانون فوق الذکر که توسط تبصره 2 ماده 17 قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر (مصوب 1394) اصلاح شده است: «ستاد امر به معروف و نهی از منکر با همکاری سازمان بسیج مستضعفین برای مرتبه‌ی عملی امر به معروف و نهی از منکر موضوع ماده (۴) قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر برای افراد مورد نیاز از سازمان بسیج مستضعفین به عنوان ضابطان امر به معروف و نهی از منکر دوره آموزشی برگزار کند». لذا گذراندن دوره‌های آموزشی ضروری است و ضابطین باید مجوز مربوطه را داشته باشند و در صورت مطالبه و یا احساس ضرورت آن را ارائه دهند.

همچنین باید گفت که حتی صرف کنترل مدارک شخص و خودرو (بدون تفتیش خودرو) نیز در صلاحیت نیروهای مقاومت بسیج نیست. این کار نه تنها در صلاحیت این نیروها نیست، بلکه مطابق با ماده 9 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی (مصوب 1389) حتی مأمورین راهنمایی و رانندگی نیز حق ندارند بدون دلیل این مدارک را از رانندگان بخواهند. مطابق با این ماده «… مأموران در صورتی مدارک رانندگان را مطالبه می‌کنند که شاهد تخلف از سوی راننده بوده یا تحت تعقیب قضایی یا انتظامی باشد. …»

در آخر باید اضافه کرد که شیوه‌ی رایج در ایست – بازرسی‌ها نه تنها توسط نیروهای بسیج مجاز نیست، بلکه حتی نیروی انتظامی (به عنوان ضابط عام) نیز حق ندارد بدون داشتن مجوز خاص مقام قضایی (که مستلزم ذکر پلاک خودرو است) اقدام به بازرسی خودروها در جرائم غیرمشهود نماید.

با توجه به آنچه گفته شد مشخص شد که آنچه به امروزه به عنوان گشت‌های ایست – بازرسی نیروهای بسیج رایج است مبنای قانونی ندارد و خلاف قانون است. چرا که اساساً جرم مشهودی وجود ندارد که نیروی بسیج به عنوان ضابط بخواهد اقدام کند بلکه آنان صرفاً به مواردی که به زعم ایشان مشکوک است دستور توقف می‌دهند و سپس به دنبال کشف جرم و آثار و ادوات آن می‌گردند که این کار به هیچ وجه مبنای قانونی ندارد. جالب اینکه نیروی انتظامی در خصوص موضوع فوق الذکر در مورخه‌ی ۱۱/۴/۱۳۷۹ بخشنامه‌ای عجیب صادر و طی آن اعلام داشت «تفتیش و بازرسی خودروها بدون اخذ مجوز از مقام قضایی مجاز است» و دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۸/۵/۱3۸۰ بخشنامه‌ی مذکور را ابطال کرده و صراحتاً بیان کرد این بخشنامه مغایر منطوق صریح قانون و حکم مقنن در باب تکلیف ضابطین دادگستری به اطاعت از اوامر مقام قضایی است.

امید است که مسوولین امر هرچه سریعتر در مقابل این بی قانونی آشکار اقدامات لازم را انجام داده و چنانچه قانون موجود را نامناسب می‌دانند از طریق رسمی و مشروع اقدام به وضع قوانین مناسب برای مواقع خاص امنیتی کنند تا به بهانه‌ی امنیت شاهد عبور از قانون و محدود کردن حقوق و آزادی‌های اساسی نباشیم.

انتهای پیام

بانک صادرات

نوشته های مشابه

پیام

  1. به بهانه حفظ امنیت هرکاری می کنند،چه قانونی وچه غیر قانونی،در روز روشن چند نفر مسلح وارد ساختمان مجلس میشوند،وچندین نفر را می کشند،یکی از این ایست بازرسی را در ورودی ساختمان مجلس می گذاشتند،آیا آن اتفاق می افتاد؟

    28
    7
    1. خودتون جواب دادید دیگه
      اگه یکی از اون ایستا دم مجلس بود اون روز این اتفاق نمی‌افتاد

      8
      7
  2. خيلي مقاله خوبي بود. اصل 9 قانون اساسي ميگه حتي به اسم حفظ استقلال و تماميت ارضي كشور هم نميتوان آزادي هاي مشروع را از مردم سلب كرد. ولي در عمل …

    18
    5
  3. (هدف، وسيله را توجيه ميکند!) جناب «محمدامین رادمند» شما چه جور دانش آموخته اي هستيد که اين اصل را فراموش کرده ايد جانم!!؟

    8
    4
  4. دراکثرپقاط دنیا مامورین چه انتظامی چه راهنمایی رانندگی اختیارات تام دارند بخصوص غرب وامریکا۰باید مامورین اختیار تام داشته باشند تاامنیت برقرارباشدمتااسفانه گاهااراجیفی میخوانیم که توسط عده ای که قصدشان ایجاد ناامنی چون دوران حکومت مشارکتیها در۷۷تا۸۵میباشد واوج رواج وپیدایش زو گیری علنی قمه کشی تجاوز عربده کشی دختر فراری فیلمبرداری مکررازتجاوز به نوامیس مردم وووبود دورانی بسیار ناامن وکثیف در کل تاریخ ایران که یاداو ی ان زجر اور است وفساد قمه کشی دقیقاازهمین دوران وباهمین طرزتفکررواج پیداکردمن شخصا ناامنی به این فجیعی وترس ودلهره تا این حد:-) ۰۷۷تا۱۳۸۵:-)دردهه ۱۳۳۰، ۴۰ ،۵۰، ۶۰هرگز ندیده بودم مامور ازدست اراذل ازترس درهمین تهران درمرکز شهر فرا ر میکرد ووالله گاها درب پاسگاه راازترس میبستندافتضاح بود چون این تفکرات حاکم بود ازادی واین ازادی خاتمی همین ازادی قمه کشی تجاوز وووبود درپارک خانمها جرات تفربح استفاده ازاماکن عمومی نداشتندچون حرامزاده هایی اوباش از همین باند وحزب مشارکت انها رابه زور ازار اذیت ومتلک وگاها تجاوز مبکردندوالله تمام اینها بامدرک میگویم اکرسرداررادان به فریاد ایران نمیرسید واگرهمبن طرزتفکر ازادی خاتمی یک دوره دیگر حاکم بود ایران بزرگترین فاحشه خانه مرکز گانگستر ناامن کازبنو وافتضاح درکل جهان بود وفساد در۱۰۰درصد جامعه رواج داشت اری اینها که این اقا میفرمایند همگی میدانیم اما وای رو ی ترس درایرانی نباشد جهنمی چون دوران حکومت خاتمی ببارخواهد امدکه قمه کشهامجدداحکومت کنندهرچند هنوز تفاله های این اراذل بدلیل نبود سرداررادان موجودوایجاد اشوب وبلوا میکنندکه نظام باید درجریان باشد بدانید ملت فقط ارامش امنیت میخواهد ومنافقین مشارکتی این احزاب کثیف جیره خواراجنبی وهابی روی این مسیله کار میکنند ودردستگاههانفوذکرده تابنحوی بتوانندان جو ۷۷راایجادکنندوتاحدودی درنقاطی موفق شدندناامنی راباردیگر ایجادکنند لذاحکومت باید امنیت راارتقا تمام ماشینها راکنترل افراد مظنون رابازرسی حتی بدنی گنند واین کنترلها راافزایش دهند من جنبه ازادی ندارم باازادی عاشق نمیشوم شاد نمیشوم ولی هار میشوم قمه کش وعربده کش میشوم مرامهارگنیدتا خیابانها امن شودملت بدون ترس ایاب وذهاب کنندمن سگ هارم جز باتنبیه وترس ارام نمیشوم اما۰۰۰۰مشکل ما مامورنما ها هست ما باید اختیار تام تحت فرماندهی بدهیم اما اما مام ر از سلامتش اطمینان داشته باشیم وتخلف مامور راهرگز هرگز نبخشیم وجریمه هایی بسیار سنگین درحد اعدام برای مامور متخلف خاین اجرا کنیم وبه انها این هشدار جدی درحین اموزش بارها وبارها بدهیم مامور متخلف قابل اغماض وچشم پوشی نیست اموزش دهبم وبخواهبم ۰۰والسلام امنیت امنیت هیچ ایرادی از دید من که اهل تخلف عیاشی براندازی تخطی ازقانون ووندارم نیست که ماشین مرا بازدید کنندمگرربگی درکفشم باشد ،با وجود مامور برایم سخت باشد فعالیت براندازی کنم این واقعیتی غیرقابل کتمان است یا قصدم خلاف وقاچاق وووباشد

    14
    24
    1. با سلام ضمن تایید فرمایشات شما اضافه میکنم ایست و بازرسی بسیج با حکم و هماهنگی دادستان که مدعی العموم هستش صورت میگیره، ،، و اگه آدم مشکلی نداشته باشه و جاییش هم کثیف نباشه دعا هم میکنیه، که همین بسیج مملکت سرپا نگه داشته وگرنه آقایان باید دنبال نوامیسشون تو این پارک و اون خونه و …. میگشتن و …..

      29
      40
      1. چرا نمیمیرید شماها امثال عمو من شهید نشدن که شما به جای عربا برای مردم تصمیم بگیرید

        3
        3
      1. شواهد دوست عزیز
        اگه اختیار تام نداشت اول نمیکشت بعد تحقیق کنه
        اگه اختیار تام نداشت سه مدل اسلحه تو ماشینش حمل نمیکرد
        اگه اختیار تام نداشت شهرشون رو گند بر میداشت

        5
        8
    2. چرت نگو. دوران طلایی خاتمی دیگه تکرار نمیشه. خوشحالم که ۲۰ تا ۲۸ ساگی من در اون دوران بود.

      2
      11
    3. انگار بدطور مشکل خانوادگی یا تربیتی داری که اینطور میخوای اغدهای خودت رو اروم کنی وگرنه کسی منکر اجرای قانون نیست ولی نه به دست امثال وحشیهای مثل تو که خود دست نشانده جایی هستی که دولت و ملت رو از هم جدا می دانی و هدف خاصی برای اصطکاک بین مجریان نظم کشور و ملت انها داری

      4
      6
  5. همین نوروز امسال ایست بازرسی … در ابتدای شهر آبادان و رفتار. بسیار زشت و زننده اونها و اشتباهشون باعث شد سفرمون تلخ شد و مامور می‌گفت پول نفت ما رو شما ها میخورید اونوقت اومدید اینجا تفریح ؟!!! تاسف

    9
    12
    1. دوست عزیز اون ماموری که این حرف رو زد باید تا اخر کار ایست میکردید و حق یک ملت رو میگرفتید . من نمیدانم شما اهل کدام شهر و استان هستید ولی به ان مامور بگویید در زمان جنگ در روستاهایی در دور افتاده ترین شهر ها جوانانی بلند شدند تا برون و تکه تکه شوند که هنوز بعد 40 سال روستا و ابادیشان محروم از اب و گاز و برق هست . وای بر ما که با بستن چشم ها و فراموش کردن گذشته دهن به یاوه گویی باز میکنیم .
      کسی که به عنوان ( بسیج – سپاهی – ارتشی – نیرو انتظامی و . . ) یک مسئولیت رو قبول میکنه باید در اون قسمت خدمت رسانی کنه باید به زبان عامیانه نوکری مردم را بکنه من نمیدانم ایست بازرسی بسیج چه دلیلی داره و از کجا باب شده ولی این اصل باید حفظ شود که احترام به مرد احترام به حق و حقوق مردم از صفات بارز حضرت محمد و آقا امیرالمومنین و ائمه بوده . نباید حس قدرت نظامی غرور فرد رو بگیره و خاطی باید اشد مجازات شود در هر درجه و پست و مکانی . . . | نظامی های ما این رو یادشان رفته لطفا گوش زد کنید تا مردم ستم دیده سرزمینان بیشتر از این مورد اهانت توسط نیروهای نظامی این مملکت قرار نگیرند صرفا بخاطر این که طرف نظامی هست و به چندین جا وصل هست و طرف مقابل یک انسان معمولی که اگه زبانش باز شود هم کتک میخرد هم خدایینکرده یک جرم الکی دامن گیر خودش و اطرافیانش میشود .
      جواد بهزادی ساروکلایی – قائمشهر

      7
      2
    2. با سلام: اولا تمام ایست و بازرسی خای بسیج با هماهنگی شورای تامین شهر و استان اجرا میشود و در باب بازرسی خودور و افراد حکم کلی و دستور قضایی ثادر میشود که عیر این بود قاضی متهم را قبول نمیکرد، ود در آخر در همین ایست و بازرسی ها کلی ماشین, موتور و وسایل و لوازم سرقتی کشف میشود، یا مواد مخدر و سلاح و مشروبات الکی و غیر کشف میشود، و طبق نظر پلیس اثر بسیاری در امنیت دارد، حتی زمان گشت های محله محور بسیج اعلام سرقت روزی ۱۰ مورد را به نزدیک صفر اعلام میکرد تا اینکه گشت ها بسیج جمع شد و متاسفانه سرقت, مخدر, مشروب و زورگیری و غیره هم زیاد شد، دوستتن عزیز به خاطر اینکه حالا از نظام و بسیج خوشتون نمیاد حداقل انصاف داشته باشید اون زمان که بسیج تو محله ها فعالتر بود را با الان مقایسه کنید که چقدر فرق داشت، اون زمان حتی مردم بیشتر از کلانتری به پایگاه و حوزه یا منکرات بسیج پناه میاوردن و تنها دلیل هم اعتمادشون بود که الانم هست، یکی از بستگان من را خفت کردن که رقته بود برای بچه اش دارو بخره و یک بسیجی کمکش کرده و نجاتش داد ولی بنده خدا چاقو هم خورد، و اون عزیزی که میگه پلیس امریکا اجازه بازرسی نداره چاا اتفاقا داره هم قانونی و هم بدون رحم، قانونشون نخوندی باشه فقط فیلمهای مستند بازرسی خودروهای پلیس امریکا را تو گوگل سرچ کن، بعدشم مگر میشه ماشینی که همه میتونن با چشم و رتحت ببین حریم شخصی باشه وااا فقط ایران اینجوری که خیلیم بده، خود منو هفته قبل بسیج گرفت اتفاقا خیلی ادب و عالی خواست ماشین را در حضور خودم بازرسی کنه خب منم مشکلی نداشتم و با کمال میل اجازه دادم چون ریگی به کفش نداشتم , این کار حداقل تو اون مدت که تو محله هستند همیشه باعث امنیت,به قول همسایه ما که هر وقت بسیج هست میگه شب راحت میخوابیم دزد به ماشین نزنه….

      بنده موافق گشت و ایست بازرسی بسیج هستم خیلی هم عالی است..

      12
      8
  6. عموم مردم این کشور با حق تجسس و ایست بازرسی بسیج مخالف هستند. و نیازی به توضیح نیست که چقدر بد رفتاری و حقوق مردم را زیر پا میگذارند.
    امام خمینی (ره) : اکثریت هر چه گفتند آرای ایشان معتبر است ولو به خلاف، به ضرر خودشان باشد. شما ولیّ آنها نیستید که بگویید که این به ضرر شماست ما نمی‌خواهیم بکنیم. شما وکیل آنها هستید؛ ولیّ آنها نیستید. بر طبق آن طوری که خود ملت مسیرش هست.

    10
    9
  7. با سلام: اولا تمام ایست و بازرسی خای بسیج با هماهنگی شورای تامین شهر و استان اجرا میشود و در باب بازرسی خودور و افراد حکم کلی و دستور قضایی ثادر میشود که عیر این بود قاضی متهم را قبول نمیکرد، ود در آخر در همین ایست و بازرسی ها کلی ماشین, موتور و وسایل و لوازم سرقتی کشف میشود، یا مواد مخدر و سلاح و مشروبات الکی و غیر کشف میشود، و طبق نظر پلیس اثر بسیاری در امنیت دارد، حتی زمان گشت های محله محور بسیج اعلام سرقت روزی ۱۰ مورد را به نزدیک صفر اعلام میکرد تا اینکه گشت ها بسیج جمع شد و متاسفانه سرقت, مخدر, مشروب و زورگیری و غیره هم زیاد شد، دوستتن عزیز به خاطر اینکه حالا از نظام و بسیج خوشتون نمیاد حداقل انصاف داشته باشید اون زمان که بسیج تو محله ها فعالتر بود را با الان مقایسه کنید که چقدر فرق داشت، اون زمان حتی مردم بیشتر از کلانتری به پایگاه و حوزه یا منکرات بسیج پناه میاوردن و تنها دلیل هم اعتمادشون بود که الانم هست، یکی از بستگان من را خفت کردن که رقته بود برای بچه اش دارو بخره و یک بسیجی کمکش کرده و نجاتش داد ولی بنده خدا چاقو هم خورد، و اون عزیزی که میگه پلیس امریکا اجازه بازرسی نداره چاا اتفاقا داره هم قانونی و هم بدون رحم، قانونشون نخوندی باشه فقط فیلمهای مستند بازرسی خودروهای پلیس امریکا را تو گوگل سرچ کن، بعدشم مگر میشه ماشینی که همه میتونن با چشم و رتحت ببین حریم شخصی باشه وااا فقط ایران اینجوری که خیلیم بده، خود منو هفته قبل بسیج گرفت اتفاقا خیلی ادب و عالی خواست ماشین را در حضور خودم بازرسی کنه خب منم مشکلی نداشتم و با کمال میل اجازه دادم چون ریگی به کفش نداشتم , این کار حداقل تو اون مدت که تو محله هستند همیشه باعث امنیت,به قول همسایه ما که هر وقت بسیج هست میگه شب راحت میخوابیم دزد به ماشین نزنه….

    بنده موافق گشت و ایست بازرسی بسیج هستم خیلی هم عالی است..

    7
    9
    1. سلام
      خوب بودن ایست بازرسی یک بحث است و قانونی بودن آن بحث دیگری است. لطفا از راه نرسیده حقوقدان نشوید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا