با واکنش غیر حرفه‌ای «نیلی» مصمم‌تر شدیم!
دبیرکل سابق انجمن‌های علمی دانشگاه تهران از مشکلات انجمن‌های علمی می‌گوید و به جوابیه‌ی رییس دانشگاه تهران به بیانیه‌ی اخیر انجمن‌ها و کانون‌های این دانشگاه واکنش نشان می‌دهد.
«ارمیا سحرخیز» در گفت‌وگو با خبرنگار انصاف نیوز درباره‌ی مشکلات انجمن‌های علمی به مسایلی اشاره می‌کند که به خاطر ناکارآمد بودن سیستم بروکراتیک به وجود آمده‌اند و می‌گوید: «دانشجویان که به صورت کاملاً داوطلبانه در انجمن‌های علمی فعالیت می‌کنند به خاطر کمبود وقت نیاز دارند برای اجرای موفق برنامه‌ها در کمترین زمان، بیشترین بازدهی در عملکرد را داشته باشند که این تنها با همکاری مسوولین مربوطه محقق می‌شود. اما ساختار بروکراتیک موجود مناسب دانشجوها نیست و روند اجرای پروژه‌ها را زمان بر می‌کند.
وی افزود: مشکل اساسی‌تر این است که در ساختار فعلی به همین مقررات موجود هم توجه نمی‌شود، برای مثال برنامه‌های درون دانشکده‌ای طبق قانون با تأیید مستقیم معاون فرهنگی دانشکده قابل اجراست و اصولاً نباید در روند پرپیچ و خم تأیید در شورای فرهنگی دانشکده گرفتار شود ولی در برخی دانشکده‌ها اینگونه عمل نمی‌شود و برای برگزاری هر برنامه‌ی کوچک و بزرگ، باید این روند زمان‌بر و فرسایشی طی شود، که گاها باعث می‌شود دانشجویان برای برگزاری پروژه‌های کوچک نیز ماه‌ها دوندگی کنند، برای نمونه در دانشکده‌ی زبان‌ها و ادبیات خارجی از یک سال قبل که رییس جدید این دانشکده منصوب شده است، تعداد برنامه‌ها از نظر کمّی با کاهش حدود ۹۰ درصدی مواجه شد و مهم‌ترین دلیل این امر نیز محول شدن صدور مجوز به شورای فرهنگی دانشکده است که معمولاً اعضای آن افرادی هستند که کار آنها مرتبط با انجمن‌های علمی نیست. همچنین بسیاری اوقات تاریخ برگزاری جلسه‌ی شورای فرهنگی دانشکده پس از تاریخ برگزاری برنامه‌ی انجمن می‌افتد و این بهانه‌ای می‌شود برای لغو و مجوز ندادن به بسیاری از برنامه‌ها».
در ادامه سحرخیز با اشاره به سیطره‌ی نگاه امنیتی در دانشگاه نسبت به فعالیت‌های دانشجویی حتی در حوزه‌ی انجمن‌های علمی و برنامه‌های کاملاً بی‌حاشیه، این نوع نگاه را موجب به حاشیه رانده شدن فعالیت علمی می‌داند و گفت با اینکه انجمن‌های علمی فارغ از هر دیدگاه سیاسی فعالیت می‌کنند اما دیدگاه امنیتی و بسته چنان بر ذهنیت برخی مسوولان فرهنگی حاکم است که حتی از برنامه‌های عادی علمی این انجمن‌ها هم برداشت سیاسی صورت می‌گیرد و بر اساس همین برداشت‌های اشتباه، در مسیر فعالیت علمی انجمن‌های علمی سنگ اندازی می‌شود.
وی با اشاره به قانون جدید دانشکده‌ی زبان‌ها و ادبیات خارجی این دانشگاه برای انجمن‌های خود گفت: «متاسفانه دانشگاه با مهدکودک اشتباه گرفته شده است، این دانشکده قانونی برای انجمن‌های علمی خود گذاشته است که در آن گفته شده برنامه‌های انجمن‌های علمی تنها در صورت حضور یکی از اساتید در آن برنامه‌ها قابل اجراست».
این فعال علمی دانشجویی هم چنین اضافه کرد: «در دانشکده‌هایی که نگاه امنیتی پررنگ‌تر است معمولاً درخواست مجوز برای برنامه‌ها در زمان مناسب پاسخ داده نمی‌شود، هم چنین دلیل لغو یا عدم صدور مجوز به صورت کتبی و شفاف گفته نمی‌شود» که به اعتقاد او این سیاست جدیدی در لغو مجوزها است چرا که مسوول مربوطه حاشیه‌ی امن بیشتری برای پاسخگویی به مسوولین رده بالاتر در صورت پیگیری دانشجویان دارد.
سحرخیز مشکل دیگر را حمایت مالی ضعیف دانشگاه از فعالیت‌های علمی عنوان کرد و گفت: «با اینکه مشکل عدم حمایت مالی مناسب از سوی دانشگاه مختص این دوره نیست ولی در طی چند سال اخیر انجمن‌های علمی سعی کرده‌اند با مدیریت پایدار منابع مالی خود و برگزاری برنامه‌هایی که بتواند بخشی از هزینه‌هایشان را نیز تأمین کند به نوعی از مشکلات مالی خود بکاهند. با این کار سعی شده تا دانشگاه به بهانه‌ی کمبود منابع مالی با برنامه‌ها مخالفت نکند در حالی که بخش‌های مربوطه در دانشگاه این بار با تغییر بهانه‌های خود حتی به برنامه‌هایی که درخواست بودجه ندارند هم مجوز نمی‌دهد. حتی در مواردی دانشکده‌ها به جای تقدیر از فعالان دانشجویی و ترغیب به برگزاری هرچه بیشتر برنامه‌های علمی، در قبال دادن امکانات حداقلی به فعالیت‌های علمی – دانشجویی، از دانشجویان طلب پول می‌کنند».
به عقیده‌ی سحرخیز عدم شفافیت مالی در حوزه‌ی معاونت فرهنگی از عوامل مهم ایجاد مشکلات مالی موجود است. وی در این رابطه می‌گوید: «عدم تعیین سازوکارهای شفاف و به اشتراک گذاشتن گزارش‌های مالی با شورای دبیران و فعالان با تجربه انجمن‌های علمی دانشگاه برای تبادل نظر جهت اصلاح سازوکارهای موجود مرتبط با این بخش همواره باعث بروز ابهامات بسیار بوده است».
مدیرمسوول نشریه‌ی ادبی لیتراکوریا (Litracoria) وضعیت نشریات علمی دانشجویی را به‌شدت نامساعد توصیف کرد و گفت: «دانشگاه تهران از نظر کمی در نشریات و انجمن‌های علمی رتبه نخست را داراست اما در سال‌های اخیر ما با افت کیفی فعالیت نشریات و انجمن‌های علمی مواجه شدیم که مهم‌ترین دلیل آن هم عدم حمایت مالی مناسب و شفاف است؛ به گونه‌ای که نشریات علمی در سال، قادر به چاپ بیش از یک تا چند شماره نیستند که بخش مهمی از هزینه طراحی و انتشار آن هم از محل‌های دیگری به جز معاونت فرهنگی تأمین می‌شود».
طی روزهای گذشته فعالین دانشجویی دانشگاه نامه‌ای با ۶۱۵ امضا خطاب به رییس دانشگاه تهران نوشته بودند که در آن مشکلات فعالیت دانشجویی در دانشگاه تهران را بیان کرده و ضمن انتقاد از آنچه عملکرد ضعیف معاونت فرهنگی خواندند، خواستار تغییر معاون فرهنگی دانشگاه شده بودند که در ادامه این درخواست با واکنش رییس دانشگاه تهران روبرو شد.
ارمیا سحرخیز ضمن انتقاد از لحن رییس دانشگاه در پاسخ به انتقادات فعالان دانشجویی که آن را دلسوزانه خواند، جوابیه‌ی دکتر نیلی را کاملاً غیرحرفه‌ای دانست و گفت: چطور آقای دکتر نیلی 615 نفر از فعالان دانشجویی را که سالهاست در حال فعالیت فرهنگی و علمی داوطلبانه در دانشگاه هستند، تعداد محدودی می‌داند، آن هم در حالی که در اثر سیاست‌های سخت گیرانه و نگاه‌های تنگ نظرانه‌ی مسوولان فرهنگی دانشگاه، کمتر دانشجویی حاضر به فعالیت در چنین فضای توهین آمیز و نامناسبی می‌شود.». وی با اشاره به این یادآور شد که بخش اعظمی از امضا کنندگان بیانیه‌ی ۶۱۵ امضایی دارای سمت حقوقی فعلی و یک یا دو سال اخیر انجمن‌ها، تشکل‌های دانشجویی و مدیران مسوول نشریات دانشجویی هستند.
نیلی‌احمدآبادی در جوابیه‌ای که به نامه‌ی فعالین منتشر شده بود امضا کنندگان این بیانیه را «تعداد محدودی از دانشجویان» دانسته بود که با واکنش برخی فعالین این دانشگاه مواجه شده است.
سحرخیز با گفتن اینکه به عقیده‌ی او یکی از وظایف نهفته‌ی انجمن‌های علمی، درک و اجرای مفهوم تخریب خلاق است، این را به این صورت توضیح می‌دهد: «یعنی ساختارها و عملکردهای ناکارآمد را متحول و تخریب کنند و سپس روی آوار آن یک ساختار کارآمد خلق کنند».
وی آنچه در نامه‌ی فعالین دانشجویی به رییس دانشگاه تهران نوشته شده را از مصادیق همین موضوع می‌داند و می‌گوید: «این نامه چیز عجیبی نبود! و ما خواهان به وجود آمدن یک گفت‌وگو بین فعالان دانشجویی و ریاست دانشگاه هستیم که در ادامه این مسائل و مشکلاتمان را به صورت جزیی‌تر و مصداقی‌تر با رییس دانشگاه حل کنیم».
البته او پس از واکنش دکتر نیلی همچنان ناامید نشده و می‌گوید: «بعد از واکنش دکتر نیلی و جوابیه‌ای که دادند برای پیگیری مصمم‌تر شدیم و حتی اگر رییس دانشگاه نیز همچنان بر حمایت از عملکرد معاون و زیرمجموعه فرهنگی خود پافشاری کنند، نامه را در سطوح بالاتر پیگیری خواهیم کرد»
وی ادامه می‌دهد: «وقتی این همه فعال دانشجویی نامه‌ای را امضا می‌کنند و از وضعیت حاکم بر فضای فرهنگی دانشگاه انتقاد می‌کنند، یعنی مسوولان دانشگاه و خود آقای دکتر نیلی متاسفانه تا کنون توجه بایسته و شایسته‌ای به این مشکلات نداشته‌اند».
سحرخیز با یادآوری اینکه مشکل فعالان دانشجویی با شخص «دکتر سرسنگی»، معاون فرهنگی دانشگاه تهران نیست، می‌گوید «مشکل ما با عملکرد ایشان و مجموعه تحت نظرشان هست» و با اشاره به اینکه هیچکدام از مواردی که در نامه‌ی فعالین نوشته شده موضوع جدیدی نیست، نارضایتی خود را در اهمیت ندادن به صدای دانشجو دانست چرا که طی چند سال قبل این مشکلات توسط فعالان و نمایندگان دانشجویی مختلف در موقعیت‌های گوناگون به مسوولین دانشگاه گوشزد شده بوده است.
در نهایت سحرخیز، نتیجه‌ی تمام این سیاست‌های فرهنگی دانشگاه تهران را به ضرر فعالیت دانشجویی می‌داند و می‌گوید: «این سیاست‌ها موجب می‌شود دانشجویان از فضای فعالیت دانشجویی داوطلبانه دوری کنند و فعالیت دانشجویی که می‌تواند موجب بالا بردن سطح تعهد اجتماعی، اجتماعی شدن و هم چنین تجربه اندوزی دانشجویان در یک محیط مناسب و کم هزینه باشد در دانشگاه مهجور شود. البته با ادامه‌ی این روند در دانشگاه تهران و به تبع آن دانشگاه‌های دیگر به جایی خواهیم رسید که شور و نشاط فعالیت دانشجویی قربانی مشورت ناپذیری افرادی خاص شود و تجربه‌ی ایجاد انجمن‌های علمی دانشجویی به عنوان یک نمونه‌ی موفق از نهادهای غیردولتی، غیرانتفاعی و غیرسیاسی در کشور به یک تجربه شکست خورده تبدیل شود، که البته هزینه جبران آن کم نخواهد بود».
انتهای پیام
