«کردها توانایی رسانه‌ای بالایی دارند»

زهرا منصوری، انصاف نیوز: تجمع اعتراضی مقابل سفارت ترکیه در تهران توجه‌ها را بیش از پیش به آنچه این روزها میان ترکیه و سوریه می‌گذرد جلب کرده است. نصرالله تاجیک سفیر سابق ایران در اردن در این باره می‌گوید ادامه‌ی راهی که ترکیه پیش گرفته است در نهایت موجب درگیری قومی و نژادی در ترکیه می‌شود. او تجمع در اعتراض به سیاست‌های ترکیه در شهرهای ایران را مثبت ارزیابی کرد.

ماجرا چیست؟

به انتخابات آمریکا نزدیک می‌شویم؛ ترامپ برای تحقق بخشیدن به وعده‌هایش، نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج می‌کند. همزمان ارتش ترکیه به شمال شرق سوریه که مقر کردها است حمله می‌کند. اروپا و آمریکا از اردوغان می‌خواهند جنگ را تمام کند و اروپایی‌ها آمریکا را متهم به اشغالگری می‌کنند و کردهای سوریه که تا پیش از این پا به پای آمریکایی‌ها در مقابل داعش جنگیدند؛ می‌گویند آمریکایی‌ها پشت ما را خالی کرده‌اند. از سوی دیگر ترامپ به اروپایی‌‌ها می‌گوید اگر به او اتهامی وارد کنند کاری می‌کند که موج پناهنده‌ها به اروپا سرازیر شود.

از سوی دیگر اردوغان رییس جمهور ترکیه می‌گوید عقب نشینی نخواهد کرد؛ آمریکا اردوغان را تهدید می‌کند که اگر به سیاست‌های خود در سوریه ادامه دهد ترکیه را تحریم خواهد کرد.

اما رییس جمهوری ترکیه شامگاه جمعه ۱۹ مهر گفت: «ما حرکتی را که علیه حزب اتحاد دموکراتیک و یگان‌های مدافع خلق آغاز کرده‌ایم هرگز متوقف نخواهیم کرد، حالا هر کسی هر چه می‌خواهد بگوید. از چپ و راست دارند ما را تهدید می‌کنند که این پیشرفت را متوقف کنیم».

از سوی دیگر وزیر خزانه‌داری آمریکا روز جمعه اعلام کرد دونالد ترامپ به مقام‌های اجرایی کاخ سفید اجازه داده است تا «تحریم‌های بسیار مهم» تازه‌ای را علیه ترکیه آماده کنند: «تحریم‌ها بسیار سخت هستند و امیدوارم مجبور به استفاده از آنها نشویم. اما اگر لازم بدانیم می‌توانیم اقتصاد ترکیه را فلج کنیم».

ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه هم هشدار داد که حملات ترکیه می‌تواند باعث شود نیروهای داعش که در شمال سوریه زندانی هستند، از زندان فرار کنند.

رییس جمهور حسن روحانی نیز می‌گوید: شیوه‌ای که امروز انتخاب شده و توافقاتی که در پشت پرده صورت گرفته به نفع منطقه نخواهد بود و ما از کشور دوست و برادر خود ترکیه و دولت این کشور می خواهیم که در این گونه امور دقت و حوصله بیشتری به خرج داده و در مسیری که انتخاب شده، تجدیدنظر کند. … دولت ترکیه نسبت به مرزهای جنوبی خود نگرانی‌هایی دارد و حق آنهاست که این نگرانی‌شان برطرف شود.

در تازه‌ترین خبرها اردوغان اعلام کرد: در عملیات «چشمه صلح» تاکنون ۴۴۰ تروریست کشته، ۲۶ تن زخمی و ۲۴ تن دستگیر شده‌اند. وی همچنین از کشته شدن ۲ سرباز ترکیه‌ای ، ۱۶ عضو ارتش آزاد سوریه در این عملیات خبر داد.

انصاف نیوز در این باره با نصرالله تاجیک، و قاسم محبعلی، دو دیپلمات سابق ایرانی و تحلیل‌گر مسائل خارجی گفت‌وگو کرده است که در پی می‌آید:

ترامپ استراتژی مشخصی نسبت به خاورمیانه ندارد

نصرالله تاجیک، سفیر سابق ایران در اردن و تحلیلگر مسایل خاورمیانه با بیان اینکه ترامپ استراتژی مشخصی نسبت به خاورمیانه ندارد، گفت: «به همین دلیل سیاست‌های گوناگونی را پی ‌می‌گیرد. اگر چه منافع‌ محوری یکی از ابعاد سیاست خارجی کشورها است و هر کشوری به دنبال منافع خودش است، اما این حرکت‌های زیگزاگی که آمریکا انجام می‌دهد بیانگر این است که هم شناخت درستی از مقولات خاورمیانه ندارد و هم انسجام و پیوستگی لازم را ترامپ در سیاست خارجی اش ندارد. و این باعث شده کشورها نسبت به سیاست آمریکا بی اعتماد شوند.

نصرت الله تاجیک در گفت‌وگو با انصاف نیوز می‌گوید: «یکی از مشخصات سیاست خارجی آمریکا عدم وضوح و شفافیت بوده و اهداف اعلامی آن‌ها با اهداف واقعی‌‌شان متفاوت است. وقتی که ترامپ می‌گوید نیروهای خود را از سوریه بیرون می‌بریم؛ در واقع هیچ نیرویی را به آن صورت بیرون نبرده است و آن پایگاه‌ها برای عملیات و پشتیبانی و لجستیک و حتی عملیات هوایی استفاده می‌شوند.

ممکن است، فقط تعداد بسیار اندکی از نیروهای خود را جابجا کرده باشد و این به این دلیل است که آن وعده‌هایی که به طرفدارنش داده است را عملی کند و بگوید نیروهای آمریکایی را به خانه برمی‌گردانم. به عقیده‌ی من این برخورد غیر شفاف آمریکا نه تنها هیچ مشکلی را حل نمی‌کند بلکه معضلات منطقه را هم زیاد می‌کند. در جنگ سوریه هم ترامپ و اردوغان یک سری وعده و وعیدهایی را به یکدیگر داده‌اند و سلسله تعاملاتی را با یکدیگر دارند که از وضوح کامل برخوردار نیست. به نظر می‌رسد یک ساخت و پاختی صورت گرفته است تا بتوانند این اقدام نا درست ترکیه را در ورود به خاک یک کشور دیگر به نوعی توجیه کنند.

ادامه‌ی این وضعیت می‌تواند تاثیرات زیادی را بر خاورمیانه بگذارد. این منطقه‌ توسعه نیافته است و حجم عظیمی از انرژی جهان در این منطقه نهفته یا در حال استخراج شدن است. به‌ویژه از سوی یک قدرت بزرگی که دارای تاثیرگذاری زیادی است باید با برنامه و استراتژی مشخصی برخورد کرد. اما شخص ترامپ به خاطر ویژگی‌ها، کاراکتر شخصیتی، نوع تفکر و رویکردش، به عنوان یک تاجر فقط به سود و منفعت فکر می‌کند و به چگونگی تامین آن اهمیتی نمی‌دهد».

این دیپلمات گفت: به دلیل برتری و نقش دلار در اقتصاد جهان و همینطور ابزارهایی که آمریکا به عنوان یک قدرت برتر از نظر سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی در دست گرفته است، می‌تواند بر روی کشورهای منطقه و خود منطقه تاثیر مخربی داشته باشد. با این سیاست‌هایی که ترامپ پیش گرفته است این ادعا گزاف نیست که دنیا را به لبه‌ی پرتگاه جنگ سوم جهانی بکشاند.

تا عادی‌سازی رابطه‌ی ایران – عربستان فاصله‌ زیادی است

تاجیک درباره‌‌ی تاثیر میانجی‌گری عمران خان برای بهبود رابطه‌ی ایران و عربستان می‌گوید: «ایران و عربستان دو کشور مهم و تاثیر گذار در منطقه هستند. از طرفی عربستان دارای قدرت مالی و تخریبی فراوان است و ایران هم دارای یک قدرت تاثیر گذار در صحنه‌ی سیاسی و اجتماعی خاورمیانه است.

مجموع شرایط منطقه و تحولاتی که اتفاق افتاده است نشان می‌دهد که آمادگی حداقلی بین دو طرف وجود دارد که تنش‌ها در همین حد منجمد شود؛ قدم بعدی این است که دو طرف بنشینند و دغدغه‌هایشان را با هم مطرح کنند. آن زمان می‌توانند به کاهش تنش‌ها بپردازند. ایران چند سالی است که خواهان مذاکره است اما سعودیها فکر میکردند میتوانند قضایای یمن را از طریق نظامی و بدون حضور و یا نقش ایران خاتمه دهند و لذا چنین هزینه سنگینی را از منظر مادی و معنوی متحمل شدند!

اما تحولات کنونی در خلیج فارس و نیز اقدامات اخیر انصار الله و مخصوصا” یاس عربستان از رو در روئی نظامی ترامپ با ایران مخصوصا” بعد از ساقط شدن پهپاد آمریکائی شرایط را تا حدی عوض کرده و میتوان امیدوار بود یک قدم ابتدائی برای انجماد سطح تنشها بین دو کشور و سپس کاهش تنشها شروع شود اما تا عادی‌سازی روابط بین ایران و عربستان فاصله‌‌ی زیادی داریم. این دو کشور نسبت به سیاست‌های هم مظنون هستند و به یکدیگر انتقاد دارند. اما عربستان به دلیل مشکلاتی که جنگ یمن برای آن بوجود آورده خواهان این است که این هزینه‌ی 70 میلیارد دلاری را از دوش خود بردارد و روابط خارجی را به سمت ثبات بیشتر و بدون تنش پیش ببرد. برای اهدافی مثل برگزاری اجلاس گروه 20 در سال 2020 در ریاض و یا ایجاد ثبات برای فروش سهام آرامکو به این وضعیت نیاز دارد زیرا اگر عربستان در حال جنگ با یمن بود و یا با ایران در حالت افزایش تنش باشد طبیعتا هیچ سرمایه‌گذاری حاضر نیست در آنجا سرمایه‌گذاری کند و سهامی را بخرد.

نباید مساله‌ی سوریه را به کردها فرو کاهید

نصرالله تاجیک درباره‌ی اینکه چرا رسانه‌های دنیا به کشتارهای غیرنظامی در یمن مثل سوریه واکنش نشان نمی‌دهند، گفت: «رفتار دوگانه‌ای وجود دارد؛ به هر حال کشتار، کشتار است بنابراین باید موضع گیری کنند. نباید مساله‌ی سوریه را به کردها فرو کاهید. اکنون کار ترکیه نادرست است اما ابعاد کار ترکیه فقط مساله‌ی کردها نیست و تنش‌هایی که در آینده در ترکیه به وجود می‌آید؛ بسیار مهم است. این اقدام ترکیه روند صلح سوریه را بر هم می‌زند و منطقه را ناامن می‌کند و جنگ‌های قومی و نژادی در آینده رخ می‌دهد اگر ترکیه بخواهد این جابه‌جایی جمعیتی رخ دهد.

اگر چه موضوع سوریه خاص و بر امنیت خاورمیانه موثر است اما غرب هم با مساله‌ی یمن با یک اغماض و چشم پوشی برخورد کرده و این انتقاد در ارتباط با یمن صادق و وجدان عمومی بشریت و مخصوصا” مردم غرب که تسلیحاتشان مردم یمن را به خاک و خون میکشد یک عذر خواهی بدهکار است. اما خجم جنایت سعودی در یمن آنقدر اضافه شده که باعث یک فشاری از سوی افکار عمومی غرب به سیاست مدارانشان و سپس به دولت عربستان شده است. چه در ارتباط با فروش تسلیحات به عربستان که در کشتار مردم یمن استفاد می‌شود؛ این فشار تاثیراتی بر روی عربستان می‌گذارد مثلا پارلمان انگلستان فروش تسلیحات به عربستان را ممنوع کرده است؛ در فرانسه هم اقداماتی شده و چند بیانیه و قطعنامه در سازمان ملل در این باره صادر شده. در مجموع آن طور که باید به حمله به مردم یمن ، مناطق غیر نظامی و مسکونی و حتی کودکان توجه نشده و این ناشی از برخورد دوگانه است».

این تحلیلگر مسائل خارجی درباره‌ی تجمع اعتراضی به سیاست‌های ترکیه در مقابل سوریه در روز شنبه بیستم مهرماه در مقابل سفارت ترکیه در تهران گفت: «اینکه این تظاهرات صورت گرفته و به رسانه‌ها اجازه دادند که مواضع مردم را در مخالفت با اقدامات ترکیه بیان کنند، در مجموع خوب است. یک مقداری جبران کرد اما در تحرکات دیپلماسی در کشورهای مختلف باید تلاش شود که اردوغان مبسوط الید در سوریه دخالت نکند. علاوه بر کشتار کردها جابه‌جایی جمعیتی و این جمعیتی که اکنون آواره می‌شوند و با اجرای طرح اردوغان که مهاجرین قبلی را در این منطقه اسکان دهد و این تغییر جمعیتی باعث ناامنی منطقه می‌شود.

هر چند موضع ایران این بود که با درک امنیتی ترکیه خواهان این هستیم که ترکیه بیشتر وارد خاک سوریه نشود و آنجا نماند اما ترکیه علاقه‌مند است به صورت رسمی یا غیر رسمی آن نوار را به خود ضمیمه کند. در آینده می‌خواهد یک نوار جدا کننده بین مناطق کردی خود و مناطق کردی سوریه باشد که نیروهای پ ک ک بین دو کشور نتوانند به راحتی رفت و آمد کنند.

دغدغه‌ی امنیتی ترکیه قابل درک است اما اینکه از هر طریقی و با از بین بردن مرزهای بین‌المللی یک کشور به مقصودش برسد؛ به مصلحت منطقه در این شرایط نیست. و بهتر است به دولت قانونی سوریه کمک شود که حاکمیت خودش را بسط داده و مسئول حفاظت از مرزهای خویش باشد و نه آنکه با اقداماتی اینچنینی مرزها را از بین ببریم و به ترسیم مرزهای جدید اقدام کنیم. این روش باعث بهم ریختن منطقه خواهد شد و تنشها را افزایش داده و حتی الگوی توسعه کشورها را تغیر و ملتها را فقیر تر خواهد کرد!

فروشندگان نفت آمریکا مخالف آرامش خاورمیانه

قاسم محبعلی سفیر سابق ایران در یونان و مالزی و مدیرکل سابق وزارت خارجه با بیان اینکه بیشترین فروش سلاح در دنیا را در درجه‌ی اول آمریکا دارد و پس از آن برخی از کشورهای اروپایی قرار دارند، گفت: به همین دلیل فروشندگان نفت در آمریکا مایل نیستند، خاورمیانه آرامش پیدا کند.

آقای محبعلی در گفت‌وگو با انصاف نیوز می‌گوید: «ترامپ سیاست را در آمریکا به مطالبات شخصی خود متصل کرده و کسانی که از این وضعیت سود می‎برند، در کنار او قرار می‌گیرند. مثل دارندگان سلاح و نفت، همگی از تشنج در خاورمیانه سود می‎برند. یعنی هر چقدر وضعیت در خاورمیانه بیشتر متنشج شود و کشورهای خاورمیانه بیشتر با هم درگیر شوند، آن‌ها نیازمند خرید سلاح می‌شوند و هزینه‌های نظامی‌شان افزایش می‌یاید.

اگر تحریم‌های ایران رفع شود و مناقشات ایران با عربستان پایان یابد؛ اوپک به قدرت خود باز می‌گردد و بازار نفت را در دست می‌گیرد، بنابراین معلوم است آمریکایی‌ها از این وضعیت یعنی تشنج در خاورمیانه سود می‌برند. اما خاورمیانه با یک سری مسائل مثل مهاجرت گسترده و تخریب شهرها مواجه است. اثر دیگر تشنج در خاورمیانه بازماندن از رشد و توسعه‌‌ی این منطقه است‌.

بنابراین درگیری‌ها افزایش پیدا می‌کند از یک طرف میان کردها و ترک‌ها و شاید هم در آینده بین ترکیه و دولت سوریه درگیری پیش آید. با توجه به اینکه ترکیه بخشی از خاک سوریه را اشغال می‌کند پس این مناقشه کوتاه مدت نیست. همانطور که ترکیه عفرین را گرفته است بنابراین در شمال شرقی سوریه هم قصد ماندن دارند؛ می‎خواهند بخشی از خاک سوریه را اشغال کنند و یک درگیری‌های جدیدی در منطقه شکل می‎گیرد. اما هرچند آمریکایی‌ها از منطقه خارج می‌شوند اما به دنبال مدیریت بحران هستند. پس اگر روسیه و ترکیه و ایران با یکدیگر اختلاف پیدا کنند و ایران با عربستان و کشورهای عربی دچار مشکل شود، اینگونه این کشورها تضعیف می‌شوند، هیچکدام از آن‌ها نمی‌توانند به تنهایی امنیت منطقه را تامین کنند و در نهایت این کشورها به آمریکا نیازمند می‌شوند. همانطور که امروز عربستان برای تامین امنیت خود به آمریکا نیازمند است و حتی شاید این اتفاق برای کشورهای اروپایی هم بیفتد.

محبعلی در تحلیل پشت پرده‌ی حمله‌ی ترکیه به شمال شرق سوریه گفت: احتمالا آمریکایی‌ها، روس‌ها و ترک‌ها در پشت پرده به یک تفاهمی رسیده‌اند، زیرا رای گیری در شورای امنیت نشان داد که آمریکایی‌ها و روس‌ها از مداخله‌ی ترکیه در سوریه نگرانی ندارند. از سوی دیگر اردوغان به خاطر مشکلات داخلی و اختلافاتی که با نیروهای خارج از خود دارد می‌خواهد این بحران را به خارج از ترکیه منتقل کند و دعوا با پ‌ک‌ک را به داخل خاک سوریه بکشاند؛ هزینه‌ی آن را مردم سوریه و کردهای سوریه بپردازند و از طرف دیگر افکار عمومی ترکیه را حول مساله‌ی کردها بسیج کند. در واقع یک مجموعه‌ای از منافع در اینجا وجود دارد که روس‌ها از این وضعیت سود می‌برند تا با فشار به اروپایی‌ها از آن‎ها امتیاز بگیرند.

این دیپلمات سابق درباره‌ی رابطه‌ی ایران و عربستان نیز گفت: «اگر رهبران دو کشور یک مقدار به منافع ملی خود توجه کنند، بویژه طرف عربستانی، بهترین سیاست این است که تشنج‌ها با ایران کاهش پیدا کند. زیرا هزینه‌های ملی آن‌ها هم کاهش پیدا می‌کند، یمن و خاورمیانه هم به سمت آرامش حرکت خواهند کرد. در این میان تلاش پاکستانی‌ها در واقع بخشی از سیاست عربستان است و خیلی روشن نیست و باید درباره‌ی آن تامل کرد. زیرا در شرایطی که فشار هند به پاکستان افزایش یافته است و سفر رییس جمهور چین به هند همزمان با سفر عمران خان به ایران است، این نشان می‌دهد که ایرانیان نگران نزدیکی چین به هند هستند.

پاکستانی‌ها به شدت بر روی رابطه با چین حساس هستند و نگرانند که قربانی مناسبات میان چین و هند شوند همانطور که قربانی مناسبات میان آمریکا و هند شدند. آمریکا به دلایل اهمیت استراتژیک رابطه‌ی خود را با پاکستان تقلیل داد و این خطر برای پاکستان وجود دارد که چین هم رابطه‌ی خود را با هند گسترش دهد و دیگر چینی‌ها به پاکستانی‌ها اهمیتی ندهند. در اینجا پاکستان چاره‌ای ندارد جز اینکه رابطه‌ی خود را با ایران بهبود ببخشد و برای اینکار نیازمند این است که رابطه‌ی ایران و عربستان هم بهبود پیدا کند. زیرا افکار عمومی پاکستان فکر می‌کنند ایران و عربستان نقش اساسی در سیاست داخلی پاکستان دارند».

این تحلیلگر مسائل خارجی درباره‌ی اینکه چرا افکار عمومی و رسانه‌ها همچون سوریه به کشتار در یمن واکنش نشان ندادند، گفت: نقش اروپایی در این‌ میان مهم است و مساله هم خود کردها هستند؛ زیرا کردها توانایی رسانه‌ای بالایی دارند و در همه جای دنیا حضور دارند. در داخل ترکیه، عراق، سوریه و ایران تعداد زیادی کرد داریم که با هم در ارتباط هستند و از هم حمایت می‌کنند؛ با اروپایی‌ها هم ارتباط دارند و چون در آمریکا در ارتباط با ترامپ هم اختلاف نظر وجود دارد بنابراین مخالفان اروپایی ترامپ هم حمله به سوریه را مهم می‌کنند.

انتهای پیام