درباره آهنگ رییس کویتی پور

جابر تواضعی، در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، درباره آهنگ رییس کویتی پور نوشت:

غلام کویتی‌پور را با مشهورترین نوحه‌ها یا سرودهای زمان جنگ مثل «ممد نبودی ببینی» و «عمه بابایم کجاست» و پس از آن با تک‌آهنگ‌هایی با حال‌وهوای عاشورا می‌شناسیم.

او سه سال پیش آهنگی را با موضوع «روز دختر» منتشر کرد که در آن با دختر سیزده‌ساله‌ای به نام پریچهر هم‌خوانی کرده بود. اما آهنگ «رئیس» نقطه عطف تازه‌ای در کارنامه این مداح/خواننده است که به‌واسطه‌ی همان حضور پررنگ و مؤثرش در تبلیغات دوران جنگ، انگ «حکومتی» روی پیشانی‌اش حک شده است.

اهمیت آهنگ قبلی کویتی‌پور، از وجه اعتراضی‌اش در فرم و هم‌خوانی با یک صدای زنانه می‌آمد. اما «رئیس» یک «نوحه-رپ» است که نوحه‌اش را خود کویتی‌پور خوانده و «رپ»اش را خواننده جوانی به نام دانیال مقدم.

ماهیت اساسی موسیقی رپ اعتراض است و قرار گرفتنش در کنار نوحه، یک ساختارشکنی فرمی است. چیزی که دست‌کم من نمونه‌ی مشابهی برایش سراغ ندارم.

رپ‌خوانی دانیال مقدم به لحاظ مضمونی حاوی شدیدترین انتقادها است و اگر «نوحه» را به معنی سخن پرسوزوگداز بگیریم، با محتوای انتقادی آهنگ و سوزوگدازی که لازم دارد، کاملاً هم‌خوان است. نوحه‌هایی که قبل از هر چیز ما را به یاد نوحه‌های کلاسیک و نوستالژیک خود کویتی‌پور در دهه شصت می‌اندازد.

اما این شباهت، بیش از آن‌که یادآوری و تضمین آن‌ها یا زنده کردن وجه نوستالژیک‌شان باشد، نوعی پارودی و نگاه انتقادی به آن‌ها و گفتمانی است که آن نوحه‌ها در بستر آن شکل گرفته‌اند. انگار که خواننده دوست دارد از آثار خودش آشنایی‌زدایی کند و آن‌ها را به چالش بکشد.

پارودی را نقیضه معنی کرده‌اند؛ تقلید طنزگونه از یک کار هنریِ دیگر که گاهی به نیت نقد یک اثر و حتی استهزاء آن ساخته می‌شود و گاهی هدفش فقط خنداندن است.

«رئیس» رنگ و بوی طنز ندارد، اما متن ترانه از زبان سوم شخص جمع و با ضمیر «ما» روایت می‌شود و راوی، گذشته خود و جمعی را که با او هم‌نوا شده‌اند، نقد می‌کند:
«روزگارمون به شب خورده رئیس/ انتخابمون رکب خورده رئیس»
«ما رو به نداشتن عادت دادن/ اونا که دست رفاقت دادن»

سوزوگداز ذاتی قالب نوحه و چیزی که در پرسوناژ و صدای کویتی‌پور ما را به یاد دوران جنگ می‌اندازد، وجه پارودیک ترانه‌ای است که روزی خواننده‌اش در مسیر متعارف و ایدئولوژیک حاکم گام برمی‌داشت و برخی صدایش را به تخدیر و تهییج جوانان برای اعزام به جبهه متهم می‌کردند.

پارودی او بر سبک و آثار خودش صرفاً نقد مسیری که خودش رفته نیست، نقد گفتمانی است که او تنها یکی از وجوه آن به‌حساب می‌آید. توبه‌نامه‌ای خودجوش و آزادوار از این جنس که «چی فکر می‌کردیم و چی شد»، بی‌آن‌که کسی از او بخواهد یا حتی در این آشفته‌بازار او را به خاطر بیاورد.

به این‌ها علاوه کنید زمان انتشار این آهنگ را در دهه اول ماه محرم و در آستانه‌ی عاشورا، به‌عنوان مرکز ثقل تمام مناسبات مذهبی.

انتهای پیام